ចុចខាងក្រោមអត្ថបទដើម្បីអានអត្ថបទ ជា Fichier PDF.
វាគ្មានអ្វី ដែលអាចចាត់ទុកបានថា មាន សម្មានភាព នៃវិរកម្ម (geste) របស់បនភ្នំពេញនោះឡើយ។ ការដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយក្តី អ្នកទោសមនសិការក្តី សុទ្ធជាល្បិច ដែលពួកកុម្មុយនិស្ត តែងតែយកមកប្រើ កាលណាវាយល់ថា កម្លាំងបច្ចាមិត្ត ខ្លាំងជាង កម្លាំងវាពេក ឬក៏ វាគ្មានមធ្យោបាយ កំទេចដើម្បី យកជ័យជំនះ។ ក្នុងកាលៈទេសៈបែបនេះ ពួកកុម្មុយនិស្ត ត្រូវតែបង្ខំចិត្តអនុវត្តន៏ ការសម្របសម្រួលជាមួយបច្ចាមិត្ត តែជាការបណ្តោះអាសន្នទេ គឺជាស្ពានសម្រាប់ឆ្លងពីតំណាក់ការមួយ ទៅដំណាក់ការមួយទៀត ដើម្បីរង់ចាំការរៀបចំរបស់វា អោយបានរឹងជើងរឹងដៃតែប៉ុណ្ណោះ។ កាលណាកម្លាំងពួកវា បានចេញពីដំណាក់ការ កុន « ចុះ » មកដំណាក់ការ « ឡើង » វាត្រូវប្តូរយុទ្ធសាស្ត្រ និង កលយុទ្ធភ្លាម វាចាប់យក បន្ទាត់សកម្មភាពត្រង់តែម្តង ដោយ ប្តូរការសម្របសម្រួលមក ការមិនព្រមសម្របសម្រួលវិញ។ គឺ របៀបនេះហើយ ដែលពួកកុម្មុយនិស្ត តែងតែអនុវត្តរឿយៗ ស្របតាមការឡើង ឬ ការចុះ នៃស្ថានភាពនយោបាយ។ ការសម្របសម្រួល របស់ពួកកុម្មុនិស្ត ជាមួយបច្ចាមិត្ត អាចអោយវាបន្ធូរ ការសង្កិតសង្កិនពីសំណាក់សត្រូវវា ដើម្បី អាចអោយវាមានពេលសំរាក និង ជៀសវាងបរាជ័យ យ៉ាងអាម៉ាស់ និង ជូចត់។ ការឆ្លៀតយកពេលនេះ ដើម្បី ធ្វើអោយផ្ទៃក្នុង របស់បច្ចាមិត្តវា មាន បសិវាទកម្ម មានការបែកបាក់សាមគ្គីគ្នា ធ្វើអោយសត្រូវវាចុះខ្សោយ សំរាប់ជាឱកាសអោយវាវាយសម្លាប់តែម្តង។ ជាឱទាហរណ៏ ពួកកុម្មុនិស្តរុស្សី សុខចិត្តចូលរួមធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយស្តេច TSAR វិញ ក្រោយពីវាបានទទួលបរាជ័យជាលើកដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩០៥។ យួនកុម្មុយនិស្ត សុខចិត្តចរចា ជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក រហូតមានចុះហត្ថលេខា ដើម្បីសន្តិភាពនៅឆ្នាំ ១៩៧៣ ។ល។
ពិតណាស់ហើយថា ខ្មែរយើង មានការត្រេកអរនឹងការដោះលែង ជនរងគ្រោះទាំងឡាយ ដែលគ្មានទោសសោះ តែ បនភ្នំពេញ បានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ដោយអយុត្តិធម៏ ជាទីបំផុត ហើយ គេដោះលែងវិញ ក្រោយពីបានរស់នៅក្នុងគុក អស់កាលដ៏យូរលង់ បន្ទាប់ពី បានធ្វើលិខិតផ្ទាល់ខ្លួន រៀងខ្លួនៗ ទទួល កំហុស និង សូមទោស ដល់មេបន ឬ នាយបងធំ។ តែខ្មែរយើង មិនត្រូវទទួលស្គាល់ ការដោះលែងនេះ ជាវិរកម្ម ប្រកបដោយសម្មានចិត្ត របស់បនភ្នំពេញនោះឡើយ ព្រោះ វាជាល្បិចខូច របស់ពួកវា ដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ។ ហើយត្រូវដឹងទៀតថា ការដោះលែងនេះ វាគ្រាន់តែជា ការព្យួរទោសតែប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាការរួចទោសនោះឡើយ។ ដូច្នេះ ចូលរួមស្វាគមន៏ ចំពោះអ្នករងគ្រោះ និង គ្រួសារ គឺ « បាទ ឬ ចាស » តែ អគុណ ចំពោះ បនភ្នំពេញ គឺ « ទេ ឬ គ្មាន » ព្រោះវាជា គោលការណ៏ នៃ យុត្តិធម៏ និង សីលធម៏។ យើងពុំអាច អគុណ ដល់ជនទុច្ចរិតបាននោះឡើយ ព្រោះជនទុច្ចរិត ត្រូវទទួលទោសតាមច្បាប់ជាធរមាន និង បន្ទោស តាមផ្លូវសីលធម៏, បើពុំនោះទេ វាលែងមានអ្វី ដែលជា កុសល និង អកុសល នៅក្នុងសង្គមខ្មែរតែម្តង។ ជាឱទាហរណ៏ : ចោរ ចាប់មនុស្ស ជាចំណាត់ខ្មាំង ហើយ សម្លាប់បីនាក់ តែដោះលែង ដប់នាក់ មិនមែនជា ចោរឃាតករល្អនោះទេ គឺវានៅតែជា ចោរឃាតករ ដដែល។ គ្រប់អំពើដែលបនភ្នំពេញ បានប្រព្រឹត្ត មិនអាចមាន ស្ថានភាព បន្ធូរបន្ថយ (circonstance atténuante) នោះទេ។ អ្វីដែលពួកគេធ្វើ គឺធ្វើនៅក្នុងល្បិចខូច មានការពិចារណាជានិច្ច ដើម្បី អោយប្រជាពលខ្មែរ និង សត្រូវនយោបាយ របស់វា ធ្លាក់ក្នុងការភ្លេចភ្លាំង និង ពិការស្មារតី។
ចំពោះពួកកុម្មុយនិស្ត គឺ « មិត្តនៅថ្ងៃនេះ គឺ សត្រូវនៅថ្ងៃស្អែក » ហើយ កលយុទ្ធបង្រួបបង្រួម និង កលយុទ្ធវាយប្រហារនេះ ជារបៀបដែលកុម្មុយនិស្ត ច្រើនប្រើជាងគេបំផុត ក្នុងការប្រយុទ្ធរបស់វា ប្រឆាំងនិងបច្ចាមិត្ត៕