គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
ពេលវេលាដែលខ្មែរម្នាក់ៗត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្ត
ថ្ងៃទី២៨កក្តដាខាងមុខនេះនៅស្រុកខ្មែរមានការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិមួយដើម្បីជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រសំរាប់នីតិ
កាលទី៥នៃរដ្ឋសភាជាតិ(។)យើងដឹងថានៅពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ឃុំកន្លងមកនេះ,ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជិត៥០%មិនបាន
នាំគ្នាទៅបោះឆ្នោត,ព្រោះគេយល់ឃើញថាការបោះឆ្នោតនៅស្រុកខ្មែរអស់មានលក្ខណៈជាចម្លើយនឹងបញ្ហាជីវិតដែល
គេកំពុងជួបប្រទះរៀងរាល់ថ្ងៃ,ទោះបីគេដឹងថាការបោះឆ្នោតជាឫសកែវនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏ដោយ(។)ការទ្រាំទ្រ
នឹងទុក្ខវេទនាអស់រយៈពេលជាងម្ភៃឆ្នាំកន្លងមកនេះ,គឺថាបួនអាណត្តិនៃអំណាចដឹកនាំនៅស្រុកខ្មែរ,នាំឲប្រជា
ពលរដ្ឋខ្មែរលែងមានជំនឿទៅលើការបោះឆ្នោត,ទុកវាជាវញ្ឈកម្ម(១)និងលែងមានការទុកចិត្តទៅលើពាក្យសន្យា
របស់អ្នកនយោបាយ,ព្រោះថាពីអាណត្តិមួយទៅអាណត្តិមួយក្រោយពីការបោះឆ្នោតរួចហើយ,គេឃើញគ្មានការលូត
លាស់អ្វីបន្តិចសោះក្នុងវិស័យសេរីភាពសាធារណៈ,សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ,យុត្តិធម៍,សមភាពរវាងពលរដ្ឋ
(citoyen)ម្នាក់ៗនៅចំពោះមុខច្បាប់,ក្រៅពីការធ្វើអភិវឌ្ឍន៏សេដ្ឋកិច្ចក្នុងសភាពអនាធិបតេយ្យសំរាប់ឲខ្មែរ
ម្នាក់ៗគ្រាន់តែបានរស់នៅឃ្លានជានិច្ច,ដែលនាំឲមនុស្សខ្មែររស់នៅក្នុងតកភ័យ(២)ជាប្រក្រតីដែលជាកត្តាមួយឲ
មនុស្សខ្សោយប្រាជ្ញាសំរាប់ស្វែងរកសេចក្តីចំរើនដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ធម្មជាតិ។
យើងដឹងថាអាសន្ន(péril)របស់ខ្មែរធំមួយទៀតគឺការហូរចូលជានិរន្តរនៃជនជាតិយួនមកក្នុងស្រុកខ្មែរ,មានចំនួនរាប់
លាននាក់ដែលនាំឲមានការភាន់ប្រែ(bouleversement)សង្គមខ្មែរជាលើកទី៣ក្នុងរយៈដ៏ខ្លីមួយ,ក្រោយពីបានទទួល
ការរងគ្រោះដល់មរណាក្នុងរបបខ្មែរក្រហមជាលើកទី១,និងការកាន់កាប់កងទ័ពវៀតណាមកុម្មុយនិស្តជាលើកទី២។
ចំនួនជនជាតិយួនមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរនាបច្ចុប្បន្ននេះ,វាហួសពីកំរិតត្រាប្រណី(៣)ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអាច
ទទួលបាន,តែដោយសាររបបនយោបាយសព្វថ្ងៃគេមិនដែលទុកមតិប្រជាជនខ្មែរជាការសំខាន់,មិនតែប៉ុណ្ណោះគេ
ថែមទាំងគាំទ្រចេញមុខនយោបាយអន្តោប្រវេស័ន៏ជាបន្លឿន(accéléré)នៃជនជាតិយួនមកនៅក្នុងស្រុកខ្មែររបស់
វៀតណាមដែលគេទុកជាប្រទេសអធិរាជរបស់ប្រទេសខ្មែរ,ជនជាតិយួនដែលបានមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរឥតស្រប
ច្បាប់បានក្លាយទៅជាជនជាតិកម្ពុជាពេញមុខ,មានសិទ្ធិច្រើនជាងជាតិសាសន៏ខ្មែរដែលជាម្ចាស់ស្រុកទៅទៀត(។)ខ្មែរ
យើងនៅចាំបាននៅឡើយថា”សញ្ជាតិកម្ពុជា”យួនកុម្មុយនិស្តគេជាអ្នកបង្កើតឲប្រើនៅពេលដែលគេនៅត្រួតត្រា
ស្រុកខ្មែរតាំងពីថ្ងៃទី៧មករា១៩៧៩មកម្លះ,ពេលនោះយួនកុម្មុយនិស្ត,គេទុកជាតិសាសន៏ខ្មែរជាជាតិពន្ធុ(ethnie)ក្នុង
ចំណោមជាតិពន្ធុដ៏ទៃទៀតរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,មានយួន,ចិន,ឡាវ,ខ្មែរលើ..ល..ក្នុងទស្សនៈនេះយួនកុម្មុយនិស្តគេ
យល់ឃើញថាការប្រើពាក្យ”ប្រជាជនខ្មែរ”ជាការប្រើមួយមិនសមហេតុសមផលនោះឡើយ,ប្រើពាក្យ”ប្រជាជនកម្ពុជា”,
វាជាការប្រើត្រឹមត្រូវស្របតាមការពិតដែលមាននៅលើទឹកដីខ្មែរ(៤)ចាប់ពីពេលនោះមក,គណបក្សប្រជាជន,ដែល
ជាគណបក្សរណបយួន,និងកាន់អំណាចរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ,តាមការបង្គាប់របស់យួន,តែងតែទុកជនជាតិយួន
ដែលបានមករស់នៅរាប់លាននាក់ក្នុងស្រុកខ្មែរស្របច្បាប់ឬខុសច្បាប់ក្តី,ជាជនជាតិកម្ពុជាស្មើភាពនឹងជនជាតិ
ខ្មែរ(។)សម្មានការ(considération)នេះធ្វើឲភាន់ប្រែក្របខណ្ឌនយោបាយនៃការបោះឆ្នោត(៥)តាមលទ្ធិប្រជាធិប
តេយ្យ,និងគោលបំណងសំខាន់នៃការបោះឆ្នោត,គឺការការពារប្រយោជន៏ជាតិខ្មែរ។
អ្នកដែលមានសិទ្ធបោះឆ្នោតជាជនជាតិយួន,មាន”សញ្ជាតិកម្ពុជា”ឥតស្របច្បាប់រាប់លាននាក់,នាំគ្នាបោះឆ្នោតបំរើ
ប្រយោជន៏វៀតណាម,ព្រោះរដ្ឋាភិបាលមាតុភូមិគេនេះជាអ្នកការពារចេញមុខនូវការរស់នៅរបស់គេនៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,
ដែលគេទុកជាទឹកដីដណ្តើមបានពីខ្មែរ,ឯចំណែកខ្មែរម្ចាស់ស្រុក,ត្រូវអ្នកនយោបាយខ្មែរបោកឲបោះឆ្នោតដើម្បីកៅអី,
និងប្រាក់បំណាច់តំណាងរាស្ត្រតែប៉ុណ្ណោះ(។)ដូច្នេះការរកចាញ់ឈ្នះ(enjeu)ក្នុងការបោះឆ្នោតនាខែកក្តដាខាងមុខនេះ
វាគ្មានមានប្រយោជន៏អ្វីដល់ជាតិខ្មែរនោះទេ,ព្រោះ៖
១.ជាការបោះឆ្នោតដែលមានជាតិសាសន៏យួន,ចូលមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរឥតច្បាប់,ជាអ្នកមានសិទ្ធបោះឆ្នោត,ចូល
រួមបោះឆ្នោតក្នុងគោលដៅបំរើនយោបាយរៀតណាមវាតទឹកដីមកក្នុងប្រទេសខ្មែរ។
២.ជាការបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសខ្មែរគ្មានឯករាជ្យ,ព្រោះប្រទេសខ្មែរបច្ចុប្បន្នជាប្រទេសរណបជាវាទរហិត(៦)វៀតណាម។
៣.ជាការបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍,ព្រោះប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួនធំមិនអាចចូលរួមបោះឆ្នោតដោយសារ
គ.ជ.ប.បន្លំបញ្ជីអ្នកមានសិទ្ធបោះឆ្នោតមិនអាចឲបោះឆ្នោតបាន,ការរៀបចំការបោះឆ្នោតគ្មានលក្ខណៈជាការបោះ
ឆ្នោតស្របតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ,និងមាត្រដ្ឋាន(standard)អន្តរជាតិ។
៤.ជាការបោះឆ្នោតគ្មានទស្សនវិស័យនៃអនាគតល្អសំរាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ,បើយោងទៅតាមចរិតលក្ខណៈនៃគណ
បក្សនយោបាយមានចំនួន១២ដែលបានប្រកាសចូលរួមការបោះឆ្នោត,នៅតែមាននយោបាយដូចដែលខ្លួនធ្លាប់
ប្រើរួចមកហើយ(Statu.quo),ឬគ្មានបំណងធ្វើសោធនកម្ម(៧)រចនសម្ព័ន្ធស្អុយរលួយនៃរបបដឹកនាំបច្ចុប្បន្ន។
តឹកតាងខាងលើនេះដែលនាំឲយើងយល់ឃើញថា,ការចូលរួមបោះឆ្នោតនាខែកក្តដាខាងមុខនេះ,មិនមែនជាដំណោះ
ស្រាយនៃគ្រោះថ្នាក់ដែលប្រជាជាតិខ្មែរកំពុងជួបប្រទះនោះឡើយ;ផ្ទុយទៅវិញវាជាអតិសុខុមប្រាណ(microbe)ទៅ
ពង្រឹងអាសន្នយួនឲកាត់តែធំធាត់ឡើងរហ័សសំរាប់សម្លាប់ជាតិសាសន៏ខ្មែរឲបានទាន់ចិត្តយួនកុម្មុយនិស្តដែលជា
អ្នកត្រួតត្រារអ្នកដឹងនាំខ្មែរបច្ចុប្បន្ន(។)អាសន្នយួនសព្វថ្ងៃនេះវាហួសពីការបាត់បង់ទឹកដី,ឬបញ្ហាព្រុំដែនជាមួយវៀត
ណាមទៅទៀត,អាសន្នយួនគឺការបាត់ឯករាជ្យជាតិ,និងអន្តោប្រវេសន៏គំរាំង(massif)នៃជនជាតិយួនមករស់នៅក្នុង
ស្រុកខ្មែរ,ដែលជាកត្តាធ្វើឲខូចការបោះឆ្នោតមានស្ថានភាពល្អសំរាប់ច្រើសរើសអ្នកដឹកនាំជាតិខ្មែរ។
កត្តាទាំងពីរនេះឯងដែលបង្កើតឲមានការបោះឆ្នោតសោសិ(៨)មួយនៅក្រោមការត្រួតត្រានៃគណបក្សកាន់អំណាច
ដែលជាគណបក្សបង្កើតឡើងដោយវៀតណាម,យើងឃើញស្រាប់ហើយថានៅក្នុងសេចក្តីការប្រកាសជំនឿបក្សនិមួយ
ៗ,សូម្បីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ,ដែលតាំងខ្លួនជាគណបក្សប្រឆាំង,ក៏ឥតដែលហ៊ានលើកយកអាសន្នយួនមក
បង្ហាញហើយពន្យល់ឲល្អិតល្អន់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែរ,ព្រោះខ្លួនខ្លាចចាកចេញពីរង្វង់កំរិតដែលអ្នកដឹកនាំរណប
យួនគេកំរិតឲនិយាយ,បើចង់និយាយរឿងនេះខ្លះៗ,កិមសុខា,ប្រធានស្តីទី,ត្រូវមកនិយាយឯបរទេសក្នុងភាពលាំគ្នា
(nuance)ទៅទៀតដើម្បីគ្រាន់តែឲស្របនឹងគំនិតខ្មែរនិរប្រវេស័ន្ត(migrant)រស់នៅឯនាយសមុទ្រ,ក្នុងគោលបំណង
តែមួយគត់គឺរកជំនួយជាលុយកាក់,មិនមែនរកការគាំទ្រ,ព្រោះខ្មែរនិរប្រវេស័ន្តទាំងនោះគ្មានសទ្ធិបោះឆ្នោតដូចជា
យួនអន្តោប្រវេស័ន្ត,ជាអ្នកមានសទ្ធិបោះឆ្នោត,ដែលប៉ែនសុវណ្ណ,គង់គំ,និងកិមសុខា,អាចទុកជាអ្នកបោះឆ្នោតសក្តានិ
ភូត(potentiel)ឲគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ(។)ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយវៀតណាម,អាជ្ញាធរសំងាត់យួននៅស្រុកខ្មែរគេ
បែងចែកក្នុងល្បិចរបស់គេអ្នកមានសទ្ធិបោះឆ្នោតនៅស្រុកខ្មែរជាពីរពួក,ខ្មែរសញ្ជាតិកម្ពុជា(យួនរស់នៅស្រុកខ្មែរ)
និងខ្មែរសញ្ជាតិខ្មែរ(ជនជាតិខ្មែរ)។
ពាក្យបញ្ចារបស់យួនគឺគេឲខ្មែរសញ្ជាតិកម្ពុជាបោះឆ្នោតទាំងអស់គ្នាឲគណបក្សប្រជាជន,ដែលមានយួនជាអ្នក
ហែហៃ(៩)ឯចំណែកខ្មែរសញ្ជាតិខ្មែរបច្ចុប្បន្ននេះ,យួនគេមើលឃើញថាកំពុងរស់ក្នុងសហគមន៏ពហុគុណប្រយោជន៏
ឥតអាចមានឯកភាពជាតិបានព្រោះអស់រយៈជាងម្ភៃឆ្នាំមកហើយ,យួនកុម្មុយនិស្តគេបង្កើតឲមានអំពើពុករលួយ,
មួយសំរាប់ចិញ្ចឹមខ្មែរជាបាវបំរើវាឲមានសម្បត្តិជាសេដ្ឋី,ពួកទាំងនោះត្រូវការយួនដើម្បីការពារសម្បត្តិខ្លួន,ព្រោះយួន
គេទុកជាបងធំ,ជួយយួនធ្វើបាបខ្មែរទើបអាចរស់ជាអ្នកហ៊ឺហាដូចថៅកែចិនបាន,មួយទៀតសំរាប់បង្អត់បាយរាស្ត្រខ្មែរ,
ឲរាស្ត្ររស់នៅក្នុងការឃ្លាន,រស់គិតតែខ្លួនឯងសំរាប់តែក្រពះមិនឆ្អែត;ស្ថានភាពបែបនេះមានទំនងដូចកាលពីយួន
លេបទឹកដីកម្ពុជាក្រោម,តើខ្មែរយើងនៅសួររកអ្នកបច្ចេកទេសពិសេសបែបណាទៀតសំរាប់រំលឹកការភ្លេចរបស់ខ្លួន
ក្នុងរឿងយួនលួចដីខ្មែរ(?)អ្វីដែលយួនគេធ្លាប់ធ្វើហើយមានជ័យជំនះលើខ្មែរ,សព្វថ្ងៃនេះវាយកមកប្រើទៀតព្រោះវា
យល់ឃើញថាខ្មែរយើងច្រើនមានសតិភ្លេចភ្លាំង(១០)អាចឲយួនធ្វើឲខ្មែរឈ្លោះនឹងខ្មែរ,ខ្មែរធ្វើបាបខ្មែរ,វាយបំបែកសង្គម
ខ្មែរឲបែកជាចំណិតសង្គមជាច្រើនឥតអាចផ្គុំគ្នាបានដែលជាការរ៉ាប់រងជ័យជំនះគណបក្សប្រជាជន,ហើយជ័យជំនះគណ
បក្សប្រនេះជាការរ៉ាប់រងតបវិញនូវការបន្តនយោបាយវាតទឹកដីយួនមកលើទឹកដីខ្មែរ(។)គណបក្សថ្មីមួយបង្កើតដោយ
យួនមានឈ្មោះថា”គណបក្សសញ្ជាតិខ្មែរ”,ដែលមានសមាជិកសុទ្ធតែជាជនជាតិយួនមានសញ្ជាតិជាខ្មែរគឺជាបរិវច័្ជណ
(préparation)របស់យួនកុម្មុយនិស្តដើម្បីឲជនជាតិយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជាមានតំណាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភាសំរាប់ការពារ
ជាតិពន្ធុយួនរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ(។)ម៉្យាងមួយទៀត,យួនកុម្មុយនិស្ត,គេទុកស្រុកខ្មែរនិងឡាវជាសិប្បនិម្មិតលទ្ធិកុម្មុយនិស្ត
ខ្លួននៅឥណ្ឌូចិនសំរាប់បង្ក្រាបទុកមុនមិនឲមានកើតចលនាប្រឆាំងលទ្ធិកុម្មុយនិស្តនៅក្រៅនិងក្នុងស្រុកយួន(។)ការកាន់
កាប់ទឹកដីខ្មែរឡាវតាមរយៈជនជាតិយួនជាការបង្ហាញពីតួនាទីដ៏មហាជោគជ័យរបស់គណបក្សកុម្មុយនិស្តយួនគេដល់
ប្រជាពលរដ្ឋយួន។
ចូលរួមបោះឆ្នោតនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រយួនកុម្មុយនិស្ត,ដែលមានជនជាតិយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជាអ្នកមានសទ្ធិបោះ
ឆ្នោតរាប់លាននាក់,បញ្ចាក់ថាអ្នកនយោបាយខ្មែរមួយក្រុមដែលតាំងខ្លួនជាអ្នកស្នេហាជាតិនាំគ្នាបំភ្លេចចោលនូវ
មហិចិ្ជតានៃអភិភវ័ន(domination)របស់វៀតណាមមកលើស្រុកខ្មែរ,ព្រោះយួនកុម្មុយនិស្តយកការបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,
គ្មានយុត្តធម៍,ជាអាវុធអហិង្សាថ្មី,តែចង្រៃជាអទិស្សមាន(invisible)ដល់ជាតិខ្មែរ(។)ពិជ័យ(១១)របស់យួនសព្វថ្ងៃនៅ
កម្ពុជា,គឺគេធ្វើឲខ្មែរគ្រប់និន្នាការនយោបាយទទួលយល់ព្រមថាខ្លួនត្រូវតែរស់នៅជាមួយយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជានៅ
ក្នុងស្រុកខ្មែរ,ព្រោះថាអត្ថិភាពនៃជនជាតិយួនរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរនេះជាការពិតជាក់ស្តែង,ហើយគ្មានដំណោះស្រាយ
អ្វីមួយក្រៅពីព្រមទទួលនោះឡើយ,រហូតមានពួកអ្នកនយោបាយប្រឆាំងយួនដាច់ខាត,នាំគ្នាយល់ឃើញដែរថាសព្វ
ថ្ងៃនេះខ្មែរគ្មានមធ្យោបាយណាមួយអាចធ្វើវិលោម(inverser)នៃចរន្តនេះបានទេ,ក្រៅពីនាំគ្នាសាកល្បងធ្វើយ៉ាងណា
ឲយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជានៅស្រុកខ្មែរឲពួកវាក្លាយជាមនុស្សមានខ្លួនជាយួនតែចិត្តជាខ្មែរ(។)គំនិតនេះល្អពិតមែន
ព្រោះជាគំនិតយកដំណោះស្រាយបែបមនុស្សនិយមជាគោល,តែវាជាគំនិតហួសវិស័យ(utopie),ព្រោះថាយួនជាជនអន្តោ
ប្រវេសន្ត(immigrant)មករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,មានចរិតលក្ខណៈជាជនអន្តោប្រវេសន្តតសេដ្ឋកិច្ចផង,និងនយោបាយ
ផង,ហើយមានចំនួនរាប់លាននាក់ប្រហែលពាក់កណ្តាលនឹងជនជាតិខ្មែរទៅហើយ(។)ចរិតលក្ខណៈយួនអន្តោប្រវេសន្ត
ទាំងពីរខាងលើនេះហើយជាយុទ្ធសាស្ត្រវៀតណាមចេញមុខសំរាប់លេបទឹកដីខ្មែរ,ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនេះប្រទេសខ្មែរយើង
ដែលជាប្រទេសនៅទន់ខ្សោយគ្រប់វិស័យគ្មានលទ្ធភាពអ្វីអាចធ្វើ”ខ្មែរភាវរូប្បនីកម្ម”ជនជាតិយួនរាប់លាននាក់ដែល
បានមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,ហើយបំរើនយោបាយវាតទឹកដីរបស់មតុភូមិគេ,ជាពិសេសជនជាតិយួនគេមានវប្បធម៍
របស់គេខ្ពង់ខ្ពស់ដូចខ្មែរយើងដែរ,មានមូលដ្ឋានគាំពារគេគឺមតុភូមិគេដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាងប៉ែនសិបលាននាក់
នៅជាប់នឹងប្រទេសខ្មែរ(។)មួយវិញទៀត,ការលើកឧទាហរណ៏យកសហរដ្ឋអាមេរិកមកធ្វើជាគំរូនៃជោគជ័យនៃបូរណកម្ម
(intégration)ជនអន្តោប្រវេស័ន្តគ្រប់សាសន៏ជាតិក្នុងសង្គមជាតិអាមេរីកាំងតែមួយបាន,គឺជាឧទាហរណ៏មិនស្របនឹង
ករណីស្រុកខ្មែរនោះឡើយ,ព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិកជាប្រទេសមួយមានសារជាតិជាប្រទេសអន្តោប្រវេសន្ត,ព្រោះជាប្រទេស
បង្កើតឡើងដោយជនអន្តោប្រវេសន្ត,ជាប្រទេសជាអ្នកមាន,ជាមហាអំណាច,ដែលអាចបង្កើតកម្លាំងចូលរកមជ្ឈ
មណ្ឌល(១២)មិនត្រឹមតែកួចជនជាតិអាមេរិកាំងឲស្រឡាញ់តម្លៃការរស់នៅរបស់ខ្លួនគឺជាកម្លាំងកួចជនជាតិដ៏ទៃទៀត
ឲចង់មករស់នៅ,និងស្រឡាញ់តម្លៃការរស់នៅរបស់ជនជាតិអាមេរិកាំងថែមទៅទៀត(។)ឯចំណែកស្រុកខ្មែរវិញគ្មាន
កម្លាំងកួចជនជាតិយួននោះទេ,ការហូរចូលជនជាតិយួនរាប់លាននាក់មកក្នុងស្រុកខ្មែរគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ
វៀតណាមសុទ្ធសាត,ជាការរាតត្បាតបញ្ចូលជនជាតិយួនក្នុងស្រុកខ្មែរដើម្បីយកទឹកដីខ្មែរបំរើសេដ្ឋកិច្ចគេផង,និងដើម្បី
ធ្វើឲសម្រេចមហិច្ចិតារាប់ពាន់ឆ្នាំរបស់គេ,គឺលេបទឹកដីខ្មែរ(។)ប្រយោជន៏អ្នកដឹកនាំយួនគឺគេធ្វើយ៉ាងណាឲយួនរស់នៅ
ក្នុងស្រុកខ្មែរនៅថែរក្សាចិត្តជាយួនជានិច្ច,ដើម្បីការពារនយោបាយយួន។
ដូច្នេះមកដល់ដំណាក់ការសព្វថ្ងៃនេះ,ដំណោះស្រាយបញ្ហាយួនរាប់លានមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរឥតច្បាប់មានតែមួយ
គត់,គឺអនុវត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ច្បាប់ជាតិក្តី,និងច្បាប់អន្តរជាតិក្តីសំរាប់ការពារប្រយោជន៏ជាតិខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ,ធ្វើយ៉ាង
ណាឲកម្ពុជាមាននិតិរដ្ឋ,ជាប្រទេសគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិត,ដើម្បីស្វែងរកការគាំពារពីសំណាក់សហគមន៏អន្តរ
ជាតិក្នុងការការពារឯករាជ្យជាតិ,និងបូរណភាពទឹកដីដោយយកមូលដ្ឋានឯកភាពប្រជាជនខ្មែរកើតពីសាមគ្គីជារបង
ការពារជាតិខ្មែរ(។)ក្នុងគោលការណ៏ច្បាប់នេះហើយ,យួនដែលបានមករស់នៅខុសច្បាប់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវតែវឹលត្រឡប់
គ្មានលក្ខណទៅរស់នៅក្នុងស្រុកខ្លួនវិញតែប៉ុណ្ណោះ(។)បើខ្មែរយើងទទួលយកអ្វីដែលយួនធ្វើបានសម្រេចររួចហើយនៅក្នុង
ស្រុកខ្មែររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ,គឺខ្មែរយើងនាំគ្នាប្រគល់សេរីភាពឲយួនធ្វើបញ្ចូលជាឧបសម្ពន្ធ(annexer)ប្រទេសខ្មែរ
ឲក្លាយទៅជាខេត្តយួនយ៉ាងងាយស្រួលក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីមួយ,គឺរយៈពេលអាណត្តិទីប្រាំនៃសភាជាតិដែលកើតមានឡើង
ពីការបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,និងគ្មានយុត្តិធម៍។
ខ្មែរយើងត្រូវដឹកថា”ចំណាកស្រុក”របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងគឺមានតាំងពីសតវត្សទី១៥មកម្លះ,ព្រោះខ្មែរយើងនាំគ្នា
រត់ចេញពីស្រុកខ្លួនទៅប្រទេសសៀមទាំងគ្រួៗដើម្បីរត់គេចសង្គ្រាមស៊ីវឹល,ដូចបច្ចុប្បន្ននេះនាំគ្នាទៅរកការងារធ្វើរាប់
ម៉ឺននាក់នៅប្រទេសថៃដូច្នេះដែរ(។)ពេលបារាំងមកត្រួតស្រុកខ្មែរក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៨៦៣,បារាំងគេមានការភ្ញាក់ផ្អើល
យ៉ាងខ្លាំងឃើញនៅតាមបណ្តាខែត្រជាប់ព្រុំដែនខ្មែរសៀម,មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅតិចតួចបំផុត,រហូតបារាំងគេ
ចាត់វិធានការធ្វើអនុគ្រោះឲជនជាតិយួនជាច្រើនអាចមករស់នៅក្នុងខែត្រខ្មែរទាំងនោះដើម្បីបំពេញការខ្វះខាត
ចំនួនប្រជាជន(១៣)។
ចូលរួមបោះឆ្នោត,ទោះបីដឹងច្បាស់ថាវាជាការបោះឆ្នោតមួយគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍,ជាពិសេសនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រ
យួនគឺសុទ្ធតែសុខចិត្តទទួលស្គាល់ពិជ័យយួនដែលយើងបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ,ប៉ុន្តែខ្មែរយើងទាំងអស់គ្នាមើល
ឃើញដូចគ្នាថានាបច្ចុប្បន្ននេះខ្មែរយើងភាគច្រើនបំផុតស្អប់ខ្ពើមរបបដឹកនាំសព្វថ្ងៃនេះណាស់,ហើយកំរិតត្រាប្រណី
ចំពោះអន្តោប្រវេសន៏ជនជាតិយួនរាប់លាននាក់វាក្លាយជាគ្រោធ(កំហឹងខ្លាំង)ប្រជាមានិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទៅ
ហើយ,ក្នុងស្ថានភាពកំរើកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនេះ,អ្នកតាំងខ្លួនជាអ្នកស្នេហាជាតិ,ចង់សង្គ្រោះជាតិ,មិនត្រឹមតែធ្វើ
មិនដឹងឮនោះទេ,ថែមទាំងនាំគ្នាបន្តនយោបាយចាញ់របស់ខ្លួនតទៅទៀត,គឺនាំគ្នាចូលរួមបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មាន
យុត្តិធម៍ទៅវិញ,មិនគិតនាំគ្នាចាប់ទឹកចិត្តកំរើករបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដើម្បីបង្កើតជាកម្លាំងជាតិ,ពិតណាស់ហើយ
យើងមិនមែនយកកម្លាំងនេះទៅកាប់យួននោះឡើយ,ព្រោះខ្មែរយើងគ្មានលទ្ធភាពធ្វើបែបនេះឡើយ,ព្រោះថាជន
ជាតិយួនភាគច្រើនមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរសុទ្ធតែមានលាក់កាំភ្លើងគ្រប់ធន់សំរាប់ការពារខ្លួនគេនឹងយថាហេតុ
បែបនេះ,តែយក”កម្លាំងមនសិការជាតិ”នេះធ្វើពហិការមិនចូលរួមបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍ដែលនឹង
ប្រព្រឹត្តឡើងខាងមុខឆាប់នេះ,ដើម្បីជាអាទិធ្វើការព្រមានដល់យួនកុម្មុយនិស្តថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រឆាំងដាច់
ខាតនឹងនយោបាយដែលយួនកំពុងធ្វើក្នុងគោលបំណងបញ្ចូលជាឧបសម្ពន្ធប្រទេសខ្មែរ។
ម្យ៉ាងទៀត,ការមានជំនឿទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថាជាគណបក្សអាចយកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពចុះថ្ងៃទី២៣
តុលាឆ្នាំ១៩៩១នៅទីក្រុងបារីសជាគំនិតហួសវិស័យមួយដែរ,ហើយជាពិសេសជាការគាំទ្រមួយគ្មានគ្រឹះអ្វីច្បាស់លាស់
នោះឡើយ,គឺគ្រាន់តែជាការគាំទ្រខ្វះជម្រើស(១៤)ឬសំរាប់តែបង្ហាញថាខ្លួនជាអ្នកប្រឆាំងនឹងហ៊ុនសែនតែប៉ុណ្ណោះ,
ការនេះជាសេរីភាពរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗតែចំពោះយើងវិញ,យល់ឃើញថាភាពមិនទំនងក្នុងជម្រើសនេះ,គឺការយល់ឃើញ
របស់យើងថាគណៈបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះអាចជាអ្នកប្រឆាំងក្នុងល្បិចនឹងបុគ្គលហ៊ុនសែន,តែជាអ្នកបំរើចេញមុខ
យុទ្ធសាស្ត្រយួន,ឯចំណែកសមរង្ស៊ីវិញ,គាត់នៅតែនឹកស្មានថាខ្លួនមានការគាំទ្រពីសំណាក់ចិនកុម្មុយនិស្ត,យល់ឃើញ
ថាចិននេះជាអ្នកអាចសម្រួលការទាក់ទងរបស់ខ្លួនជាមួយយួនដោយផ្ទាល់,ហេតុនេះឯងសមរង្ស៊ីតែងតែនិយាយថា
គាត់ឥតចាំបាច់និយាយជាមួយហ៊ិនសែនទេ,គឺគាត់និយាយផ្ទាល់ជាមួយចៅហ្វាយហ៊ុនសែនតែម្តងសំរាប់ដោះស្រាយ
បញ្ហារបស់គាត់,តែខ្មែរយើងឃើញលទ្ធផលរួចស្រេចទៅហើយ,សមរង្ស៊ីឥតបានចូលស្រុកផង,និងក្លាយជាប្រធានខ្យល់
ផង,ឥតមានសិទ្ធិសរសេរលើក្រដាស់មានសញ្ញាគណៈបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ,ព្រោះប្រធានគណៈបក្សពិតគឺកិមសុខា,ក្នុង
ឋានៈជាប្រធានស្តីទី,ដូច្នេះបើសមរង្ស៊ីប្រើងារជាប្រធាន,តាមផ្លូវច្បាប់ជាការបំពានលើលក្ខន្តិកៈព្រោះថាមានប្រធាន
ស្តីទីលុះត្រាតែប្រធានថិតនៅក្នុងស្ថានភាពខ្វះសមត្ថភាពជារូបវន្ត,ជាចិត្តសាស្ត្រ,ឬជាគតិយុត្ត,សំរាប់បំពេញមុខនាទី
របស់ខ្លួនជាប្រធាន(។)យើងសួរថាតើករណីសមរង្ស៊ីជាករណីបែបណា,រហូតដល់គណៈបក្សគាត់បោះឆ្នោតឲកិមសុខាធ្វើ
ជាប្រធានស្តីទី(?)បើនិយាយឲខ្លីគឺសមរង្ស៊ីចាញ់បោកហ៊ុនសែន,យកកិមសុខាជាបាយមានជាតិពុលដាក់ឲសមរង្ស៊ី
បរិភោគរហូតទាល់តែស្ពឹកប្រាជ្ញា(។)ដូច្នេះគួរអ្នកស្នេហាជាតិដឹងថាក្នុងលានប្រយុទ្ធនយោបាយ,ការយកការគាំទ្រខ្វះ
ជម្រើសមកធ្វើជាគោលការណ៏ជាគ្រោះថ្នាក់ធំមួយដល់ខ្លួន,និងជាការបង្ហាញភាពអស់សង្ឃឹមតែប៉ុណ្ណោះ។
សមរង្ស៊ីក្តីមិនអាចយកករណីលោកស្រីអុងសានសូគីនៅប្រទេសភូមាជាឧទាហរណ៏សំរាប់ស្រុកខ្មែរបាននោះទេ,ព្រោះ
លោកស្រីអុងសានសូគី,គាត់ប្រឆាំងនឹងរបបយោធាផ្តាច់ការជាងដប់ឆ្នាំនៅពីក្រៅប្រព័ន្ធអំណាច,ដែលជាទង្វើមួយ
បង្ហាញភាពលុះចិត្តរបស់គាត់និងគណបក្សប្រឆាំង,នាំឲប្រជាពលរដ្ឋអាចមានកន្លែងក្រិត(repère)សំរាប់បែងចែក
ថាអ្វីជាសេចក្តីល្អ,អ្វីជាសេចក្តីអាក្រក់សំរាប់ជាតិ,ហើយងាយស្រួលដល់សហគមន៏អន្តរជាតិគេប្រកាន់ជំហរច្បាស់លាស់
ជួយគណបក្សប្រឆាំង(។)មុននឹងលោកស្រីសុខចិត្តចូលរួមការបោះឆ្នោត,គាត់និងគណបក្សប្រឆាំង,គេមានការធានា
ពិតប្រាកដជាមុន,ដោយមានសហគមន៏អន្តរជាតិជាកសិណផង,ទើបគេសម្រេចចិត្តដោយវិចក្ខណ(១៥)ចូលប្រកួត
ក្នុងការបោះឆ្នោតមួយមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ,មិនដូចគណបក្សប្រឆាំងខ្មែរ,ប្រឆាំងតែមាត់,និយាយឃោសនា
កុហកដូចមនុស្សឆ្កួតតែនៅពេលបោះឆ្នោត,ធ្វើអន្ទង(persuader)ប្រឡាំងកាស(១៦)បោកប្រាស់ខ្មែររស់នៅក្រៅស្រុក
សម្រាប់តែធ្វើយាចក(សូមទាន)លុយកាក់,រាប់ចំនួនប្រាក់ច្រើនតិចហើយចុះផ្សាយឥតអៀនខ្មាសថាជាជ័យជំនះខ្លួន,
តែនៅក្នុងស្រុកវិញនាំគ្នានិយាយខ្សឹបៗជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច,ជាមួយអ្នកប្រចាំការជាន់ខ្ពស់យួននៅស្រុកខ្មែរ
ផងសម្រាប់រកបុណ្យស័ក្តិ,រកលុយកាក់ដើម្បីរស់ជាឆ្កែបំរើហ៊ុនសែន(។)ស្ថានភាពខុសគ្នាមួយទៀត,គឺថានៅប្រទេស
ភូមា,គេគ្មានអាសន្នយួន,និងប្រទេសវៀតណាជាប្រទេសកវិត្ថារនិយមមនោះទេ,ដូច្នេះអ្នកប្រឆាំងគេអាចប្រើវិធី
ប្រឆាំងពង្រេចពង្រិលបនអ្នកកាន់អំណាចបាន,ដោយមានជំនួយពីសហគមន័អន្តរជាតិតាមការគាបសង្កត់ក្នុងវិស័យ
សេដ្ឋកិច្ច,នយោបាយអន្តរជាតិ..ល..ទៅលើអ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការ,ឯចំណែកនៅស្រុកខ្មែរវិញ,យើងឃើញច្បាស់
ណាស់ហើយ,ពីអាណត្តិមួយទៅអាណត្តិមួយ,ចំនួនជនជាតិយួនមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរកាន់តែកើនចំនួនច្រើនលើសលុប,
ហើយក្លាយជាជនមានសិទ្ធិលើសពីជនជាតិខ្មែរទៅទៀត,ហើយកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងការត្រួតត្រាយួន,ស្ថានភាពបែបនេះគឺកើត
មកពីគណបក្សប្រឆាំង,និងស្តេចខ្មែរពីឳដល់កូនចូលធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច,ដែលនាំឲសហគមន៏
អន្តរជាតិគេឥតអាចធ្វើអន្តរាគមន៏ក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងខ្មែរបានឡើយ(។)ដូចថ្មីៗនេះលោកសុរិយាស៊ូប៊ែឌី,អ្នករាយការណ៏
ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា,គាត់មកស្រុកខ្មែរ,គាត់មិនចាំបាច់ជួបនឹងអ្នកដឹកនាំគណ
បក្សសង្គ្រោះជាតិអ្វីទេ,ព្រោះទោះបីគ្មានការកែទម្រង់គ.ជ.ប.ក៏គណបក្សនេះចូលរួមបោះឆ្នោតដែរ,ដូច្នេះគាត់យល់ឃើញ
ថាគ្មានមានប្រយោជន៏អ្វីនឹងជួបសន្ទនាជាមួយពួកនោះឡើយ។
ធ្វើពហិការមិនចូលបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍ជាចម្លើយនឹងការកំរើករបស់ប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់
ការ,ជាឪកាសថ្មីមួយទៀតសំរាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រើអំណាចខ្លួន,ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ជាតិក្តី,ច្បាប់អន្តរជាតិក្តី,
សំរាប់សម្រេចលើជោគវាសនារបស់ខ្លួន,ជាការសំដែងចិត្តប្រាប់ដល់សហគមន៏អន្តរជាតិថានៅក្នុងស្រុកខ្មែរគ្មាន
មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលជាគោលការណ៏សំខាន់នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពចុះថ្ងៃទី២៣តុលាឆ្នាំ១៩៩១,និងការ
ឈ្លានពានរបស់វៀតណាមតាមការបញ្ចូនជនជាតិយួនរាប់លាននាក់ឲមករស់នៅ,ឥតច្បាប់ទម្លាប់,ជាអនាធិបតេយ្យ
នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,នាំឲប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទទួលរងគ្រោះដោយអយុត្តិធម៍បំផុតពីនយោបាយវាតទឹកដីរបស់វៀតណាម
មកលើទឹកដីខ្មែរ។
ធ្វើពហិការមិនចូលបោះឆ្នោតជាអាវុធនយោបាយសំរាប់ដោះកលឧបាយនយោបាយវាតទឹកដីយួនកុម្មុយនិស្តផង,
និងរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរពីរបបផ្តាច់ការផង,ធ្វើឡើងដោយខ្មែរខ្លួនឯង,សំរាប់ប្រយោជន៏ខ្មែរ(។)ជាការប្រយុទ្ធ
នយោបាយតាមវិធីអហិង្សា,ងាយស្រួលនឹងប្រព្រឹត្តិ,ព្រោះខ្មែរម្នាក់ៗគ្រាន់តែប្រើសិទ្ធិខ្លួនជាពលរដ្ឋមិននាំគ្នាទៅបោះ
ឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍នាខែកក្តដាខាងមុខនេះ,បើខ្មែរមួយនគរ,ឬភាគច្រើនលើសលប់មិនទៅបោះឆ្នោត,គឺ
ប្រកត់ជានឹងមានកើតកម្លាំងជាតិ,ឬមនសិកាជាតិ,ដែលជាកម្លាំងអាចនឹងបន្តធ្វើសកម្មភាពតស៊ូរំដោះជាតិតាម
វិធីអហិង្សាពីរបបផ្តាច់ការ,និងអាណានិគមនិយមយួននៅក្នុងស្រុកខ្មែរ(។)កុំភ័យខ្លាចថាមានកើតសង្គ្រាមដូចហ៊ុន
សែនគំរាមកំហែង,ព្រោះថាអ្នកដែលរងគ្រោះមុនគេបំផុតក្នុងការបង្កើតសង្គ្រាមបែបនេះគឺជនផ្តាច់ការនោះឯង,
ឧទាហរណ៏មានច្រើនណាស់នៅក្នុងពិភពលោក,ដើម្បីធានាដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲហ៊ានងើបប្រឆាំងព្រមគ្នាឲទាន់ពេល
វេលានឹងរបបផ្តាច់ការអាយ៉ងយួននៅក្នុងស្រុកខ្មែរ។
ធ្វើពហិការមិនទៅបោះឆ្នោតជាមាគ៌ាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងអំណាចផ្តាច់ការ,ផ្ទុយទៅវិញចូលរួមបោះឆ្នោត
គ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍ជាការចូលរួមដោយសកម្មបំផ្លាចអនាគតជាតិ,ដូច្នេះខ្មែរម្នាក់ៗមានអំណាចគ្រប់គ្រាន់សំរាប់
ជ្រើសរើសដំណើរជាអញ្ញថាភាព(១៧)មួយដើរលើផ្លូវ”ពហិការ”មានទីត្រូវទៅដល់គឺការប្រមើលអនាគតដ៏ល្អមួយ
សំរាប់ខ្លួនឯងផង,និងសំរាប់ជាតិខ្មែរផង,មួយទៀតដើរលើផ្លូវ"បោះឆ្នោត"ជាផ្លូវ”មរណា,ដេកចាំតែស្លាប់ក្នុងភាព
ទាល់ក្រ៕
