Le blog de Sangha OP

 គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ

ពេលវេលាដែលខ្មែរម្នាក់ៗត្រូវធ្វើការសម្រេចចិត្ត

ថ្ងៃទី២៨កក្តដាខាងមុខនេះនៅស្រុកខ្មែរមានការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិមួយដើម្បីជ្រើសរើសតំណាងរាស្ត្រសំរាប់នីតិ

កាលទី៥នៃរដ្ឋសភាជាតិ(។)យើងដឹងថានៅពេលបោះឆ្នោតថ្នាក់ឃុំកន្លងមកនេះ,ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជិត៥០%មិនបាន

នាំគ្នាទៅបោះឆ្នោត,ព្រោះគេយល់ឃើញថាការបោះឆ្នោតនៅស្រុកខ្មែរអស់មានលក្ខណៈជាចម្លើយនឹងបញ្ហាជីវិតដែល

គេកំពុងជួបប្រទះរៀងរាល់ថ្ងៃ,ទោះបីគេដឹងថាការបោះឆ្នោតជាឫសកែវនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក៏ដោយ(។)ការទ្រាំទ្រ

នឹងទុក្ខវេទនាអស់រយៈពេលជាងម្ភៃឆ្នាំកន្លងមកនេះ,គឺថាបួនអាណត្តិនៃអំណាចដឹកនាំនៅស្រុកខ្មែរ,នាំឲប្រជា

ពលរដ្ឋខ្មែរលែងមានជំនឿទៅលើការបោះឆ្នោត,ទុកវាជាវញ្ឈកម្ម(១)និងលែងមានការទុកចិត្តទៅលើពាក្យសន្យា

របស់អ្នកនយោបាយ,ព្រោះថាពីអាណត្តិមួយទៅអាណត្តិមួយក្រោយពីការបោះឆ្នោតរួចហើយ,គេឃើញគ្មានការលូត

លាស់អ្វីបន្តិចសោះក្នុងវិស័យសេរីភាពសាធារណៈ,សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ,យុត្តិធម៍,សមភាពរវាងពលរដ្ឋ

(citoyen)ម្នាក់ៗនៅចំពោះមុខច្បាប់,ក្រៅពីការធ្វើអភិវឌ្ឍន៏សេដ្ឋកិច្ចក្នុងសភាពអនាធិបតេយ្យសំរាប់ឲខ្មែរ

ម្នាក់ៗគ្រាន់តែបានរស់នៅឃ្លានជានិច្ច,ដែលនាំឲមនុស្សខ្មែររស់នៅក្នុងតកភ័យ(២)ជាប្រក្រតីដែលជាកត្តាមួយឲ

មនុស្សខ្សោយប្រាជ្ញាសំរាប់ស្វែងរកសេចក្តីចំរើនដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ធម្មជាតិ។

យើងដឹងថាអាសន្ន(péril)របស់ខ្មែរធំមួយទៀតគឺការហូរចូលជានិរន្តរនៃជនជាតិយួនមកក្នុងស្រុកខ្មែរ,មានចំនួនរាប់

លាននាក់ដែលនាំឲមានការភាន់ប្រែ(bouleversement)សង្គមខ្មែរជាលើកទី៣ក្នុងរយៈដ៏ខ្លីមួយ,ក្រោយពីបានទទួល

ការរងគ្រោះដល់មរណាក្នុងរបបខ្មែរក្រហមជាលើកទី១,និងការកាន់កាប់កងទ័ពវៀតណាមកុម្មុយនិស្តជាលើកទី២។

ចំនួនជនជាតិយួនមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរនាបច្ចុប្បន្ននេះ,វាហួសពីកំរិតត្រាប្រណី(៣)ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរអាច

ទទួលបាន,តែដោយសាររបបនយោបាយសព្វថ្ងៃគេមិនដែលទុកមតិប្រជាជនខ្មែរជាការសំខាន់,មិនតែប៉ុណ្ណោះគេ

ថែមទាំងគាំទ្រចេញមុខនយោបាយអន្តោប្រវេស័ន៏ជាបន្លឿន(accéléré)នៃជនជាតិយួនមកនៅក្នុងស្រុកខ្មែររបស់

វៀតណាមដែលគេទុកជាប្រទេសអធិរាជរបស់ប្រទេសខ្មែរ,ជនជាតិយួនដែលបានមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរឥតស្រប

ច្បាប់បានក្លាយទៅជាជនជាតិកម្ពុជាពេញមុខ,មានសិទ្ធិច្រើនជាងជាតិសាសន៏ខ្មែរដែលជាម្ចាស់ស្រុកទៅទៀត(។)ខ្មែរ

យើងនៅចាំបាននៅឡើយថា”សញ្ជាតិកម្ពុជា”យួនកុម្មុយនិស្តគេជាអ្នកបង្កើតឲប្រើនៅពេលដែលគេនៅត្រួតត្រា

ស្រុកខ្មែរតាំងពីថ្ងៃទី៧មករា១៩៧៩មកម្លះ,ពេលនោះយួនកុម្មុយនិស្ត,គេទុកជាតិសាសន៏ខ្មែរជាជាតិពន្ធុ(ethnie)ក្នុង

ចំណោមជាតិពន្ធុដ៏ទៃទៀតរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,មានយួន,ចិន,ឡាវ,ខ្មែរលើ..ល..ក្នុងទស្សនៈនេះយួនកុម្មុយនិស្តគេ

យល់ឃើញថាការប្រើពាក្យ”ប្រជាជនខ្មែរ”ជាការប្រើមួយមិនសមហេតុសមផលនោះឡើយ,ប្រើពាក្យ”ប្រជាជនកម្ពុជា”,

វាជាការប្រើត្រឹមត្រូវស្របតាមការពិតដែលមាននៅលើទឹកដីខ្មែរ(៤)ចាប់ពីពេលនោះមក,គណបក្សប្រជាជន,ដែល

ជាគណបក្សរណបយួន,និងកាន់អំណាចរហូតមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ,តាមការបង្គាប់របស់យួន,តែងតែទុកជនជាតិយួន

ដែលបានមករស់នៅរាប់លាននាក់ក្នុងស្រុកខ្មែរស្របច្បាប់ឬខុសច្បាប់ក្តី,ជាជនជាតិកម្ពុជាស្មើភាពនឹងជនជាតិ

ខ្មែរ(។)សម្មានការ(considération)នេះធ្វើឲភាន់ប្រែក្របខណ្ឌនយោបាយនៃការបោះឆ្នោត(៥)តាមលទ្ធិប្រជាធិប

តេយ្យ,និងគោលបំណងសំខាន់នៃការបោះឆ្នោត,គឺការការពារប្រយោជន៏ជាតិខ្មែរ។

អ្នកដែលមានសិទ្ធបោះឆ្នោតជាជនជាតិយួន,មាន”សញ្ជាតិកម្ពុជា”ឥតស្របច្បាប់រាប់លាននាក់,នាំគ្នាបោះឆ្នោតបំរើ

ប្រយោជន៏វៀតណាម,ព្រោះរដ្ឋាភិបាលមាតុភូមិគេនេះជាអ្នកការពារចេញមុខនូវការរស់នៅរបស់គេនៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,

ដែលគេទុកជាទឹកដីដណ្តើមបានពីខ្មែរ,ឯចំណែកខ្មែរម្ចាស់ស្រុក,ត្រូវអ្នកនយោបាយខ្មែរបោកឲបោះឆ្នោតដើម្បីកៅអី,

និងប្រាក់បំណាច់តំណាងរាស្ត្រតែប៉ុណ្ណោះ(។)ដូច្នេះការរកចាញ់ឈ្នះ(enjeu)ក្នុងការបោះឆ្នោតនាខែកក្តដាខាងមុខនេះ

វាគ្មានមានប្រយោជន៏អ្វីដល់ជាតិខ្មែរនោះទេ,ព្រោះ៖

១.ជាការបោះឆ្នោតដែលមានជាតិសាសន៏យួន,ចូលមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរឥតច្បាប់,ជាអ្នកមានសិទ្ធបោះឆ្នោត,ចូល

រួមបោះឆ្នោតក្នុងគោលដៅបំរើនយោបាយរៀតណាមវាតទឹកដីមកក្នុងប្រទេសខ្មែរ។

២.ជាការបោះឆ្នោតក្នុងប្រទេសខ្មែរគ្មានឯករាជ្យ,ព្រោះប្រទេសខ្មែរបច្ចុប្បន្នជាប្រទេសរណបជាវាទរហិត(៦)វៀតណាម។

៣.ជាការបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍,ព្រោះប្រជាជនខ្មែរមួយចំនួនធំមិនអាចចូលរួមបោះឆ្នោតដោយសារ

គ.ជ.ប.បន្លំបញ្ជីអ្នកមានសិទ្ធបោះឆ្នោតមិនអាចឲបោះឆ្នោតបាន,ការរៀបចំការបោះឆ្នោតគ្មានលក្ខណៈជាការបោះ

ឆ្នោតស្របតាមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ,និងមាត្រដ្ឋាន(standard)អន្តរជាតិ។

៤.ជាការបោះឆ្នោតគ្មានទស្សនវិស័យនៃអនាគតល្អសំរាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ,បើយោងទៅតាមចរិតលក្ខណៈនៃគណ

បក្សនយោបាយមានចំនួន១២ដែលបានប្រកាសចូលរួមការបោះឆ្នោត,នៅតែមាននយោបាយដូចដែលខ្លួនធ្លាប់

ប្រើរួចមកហើយ(Statu.quo),ឬគ្មានបំណងធ្វើសោធនកម្ម(៧)រចនសម្ព័ន្ធស្អុយរលួយនៃរបបដឹកនាំបច្ចុប្បន្ន។

តឹកតាងខាងលើនេះដែលនាំឲយើងយល់ឃើញថា,ការចូលរួមបោះឆ្នោតនាខែកក្តដាខាងមុខនេះ,មិនមែនជាដំណោះ

ស្រាយនៃគ្រោះថ្នាក់ដែលប្រជាជាតិខ្មែរកំពុងជួបប្រទះនោះឡើយ;ផ្ទុយទៅវិញវាជាអតិសុខុមប្រាណ(microbe)ទៅ

ពង្រឹងអាសន្នយួនឲកាត់តែធំធាត់ឡើងរហ័សសំរាប់សម្លាប់ជាតិសាសន៏ខ្មែរឲបានទាន់ចិត្តយួនកុម្មុយនិស្តដែលជា

អ្នកត្រួតត្រារអ្នកដឹងនាំខ្មែរបច្ចុប្បន្ន(។)អាសន្នយួនសព្វថ្ងៃនេះវាហួសពីការបាត់បង់ទឹកដី,ឬបញ្ហាព្រុំដែនជាមួយវៀត

ណាមទៅទៀត,អាសន្នយួនគឺការបាត់ឯករាជ្យជាតិ,និងអន្តោប្រវេសន៏គំរាំង(massif)នៃជនជាតិយួនមករស់នៅក្នុង

ស្រុកខ្មែរ,ដែលជាកត្តាធ្វើឲខូចការបោះឆ្នោតមានស្ថានភាពល្អសំរាប់ច្រើសរើសអ្នកដឹកនាំជាតិខ្មែរ។

កត្តាទាំងពីរនេះឯងដែលបង្កើតឲមានការបោះឆ្នោតសោសិ(៨)មួយនៅក្រោមការត្រួតត្រានៃគណបក្សកាន់អំណាច

ដែលជាគណបក្សបង្កើតឡើងដោយវៀតណាម,យើងឃើញស្រាប់ហើយថានៅក្នុងសេចក្តីការប្រកាសជំនឿបក្សនិមួយ

ៗ,សូម្បីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ,ដែលតាំងខ្លួនជាគណបក្សប្រឆាំង,ក៏ឥតដែលហ៊ានលើកយកអាសន្នយួនមក

បង្ហាញហើយពន្យល់ឲល្អិតល្អន់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែរ,ព្រោះខ្លួនខ្លាចចាកចេញពីរង្វង់កំរិតដែលអ្នកដឹកនាំរណប

យួនគេកំរិតឲនិយាយ,បើចង់និយាយរឿងនេះខ្លះៗ,កិមសុខា,ប្រធានស្តីទី,ត្រូវមកនិយាយឯបរទេសក្នុងភាពលាំគ្នា

(nuance)ទៅទៀតដើម្បីគ្រាន់តែឲស្របនឹងគំនិតខ្មែរនិរប្រវេស័ន្ត(migrant)រស់នៅឯនាយសមុទ្រ,ក្នុងគោលបំណង

តែមួយគត់គឺរកជំនួយជាលុយកាក់,មិនមែនរកការគាំទ្រ,ព្រោះខ្មែរនិរប្រវេស័ន្តទាំងនោះគ្មានសទ្ធិបោះឆ្នោតដូចជា

យួនអន្តោប្រវេស័ន្ត,ជាអ្នកមានសទ្ធិបោះឆ្នោត,ដែលប៉ែនសុវណ្ណ,គង់គំ,និងកិមសុខា,អាចទុកជាអ្នកបោះឆ្នោតសក្តានិ

ភូត(potentiel)ឲគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ(។)ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយវៀតណាម,អាជ្ញាធរសំងាត់យួននៅស្រុកខ្មែរគេ

បែងចែកក្នុងល្បិចរបស់គេអ្នកមានសទ្ធិបោះឆ្នោតនៅស្រុកខ្មែរជាពីរពួក,ខ្មែរសញ្ជាតិកម្ពុជា(យួនរស់នៅស្រុកខ្មែរ)

និងខ្មែរសញ្ជាតិខ្មែរ(ជនជាតិខ្មែរ)។

ពាក្យបញ្ចារបស់យួនគឺគេឲខ្មែរសញ្ជាតិកម្ពុជាបោះឆ្នោតទាំងអស់គ្នាឲគណបក្សប្រជាជន,ដែលមានយួនជាអ្នក

ហែហៃ(៩)ឯចំណែកខ្មែរសញ្ជាតិខ្មែរបច្ចុប្បន្ននេះ,យួនគេមើលឃើញថាកំពុងរស់ក្នុងសហគមន៏ពហុគុណប្រយោជន៏

ឥតអាចមានឯកភាពជាតិបានព្រោះអស់រយៈជាងម្ភៃឆ្នាំមកហើយ,យួនកុម្មុយនិស្តគេបង្កើតឲមានអំពើពុករលួយ,

មួយសំរាប់ចិញ្ចឹមខ្មែរជាបាវបំរើវាឲមានសម្បត្តិជាសេដ្ឋី,ពួកទាំងនោះត្រូវការយួនដើម្បីការពារសម្បត្តិខ្លួន,ព្រោះយួន

គេទុកជាបងធំ,ជួយយួនធ្វើបាបខ្មែរទើបអាចរស់ជាអ្នកហ៊ឺហាដូចថៅកែចិនបាន,មួយទៀតសំរាប់បង្អត់បាយរាស្ត្រខ្មែរ,

ឲរាស្ត្ររស់នៅក្នុងការឃ្លាន,រស់គិតតែខ្លួនឯងសំរាប់តែក្រពះមិនឆ្អែត;ស្ថានភាពបែបនេះមានទំនងដូចកាលពីយួន

លេបទឹកដីកម្ពុជាក្រោម,តើខ្មែរយើងនៅសួររកអ្នកបច្ចេកទេសពិសេសបែបណាទៀតសំរាប់រំលឹកការភ្លេចរបស់ខ្លួន

ក្នុងរឿងយួនលួចដីខ្មែរ(?)អ្វីដែលយួនគេធ្លាប់ធ្វើហើយមានជ័យជំនះលើខ្មែរ,សព្វថ្ងៃនេះវាយកមកប្រើទៀតព្រោះវា

យល់ឃើញថាខ្មែរយើងច្រើនមានសតិភ្លេចភ្លាំង(១០)អាចឲយួនធ្វើឲខ្មែរឈ្លោះនឹងខ្មែរ,ខ្មែរធ្វើបាបខ្មែរ,វាយបំបែកសង្គម

ខ្មែរឲបែកជាចំណិតសង្គមជាច្រើនឥតអាចផ្គុំគ្នាបានដែលជាការរ៉ាប់រងជ័យជំនះគណបក្សប្រជាជន,ហើយជ័យជំនះគណ

បក្សប្រនេះជាការរ៉ាប់រងតបវិញនូវការបន្តនយោបាយវាតទឹកដីយួនមកលើទឹកដីខ្មែរ(។)គណបក្សថ្មីមួយបង្កើតដោយ

យួនមានឈ្មោះថា”គណបក្សសញ្ជាតិខ្មែរ”,ដែលមានសមាជិកសុទ្ធតែជាជនជាតិយួនមានសញ្ជាតិជាខ្មែរគឺជាបរិវច័្ជណ

(préparation)របស់យួនកុម្មុយនិស្តដើម្បីឲជនជាតិយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជាមានតំណាងគេនៅក្នុងរដ្ឋសភាសំរាប់ការពារ

ជាតិពន្ធុយួនរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ(។)ម៉្យាងមួយទៀត,យួនកុម្មុយនិស្ត,គេទុកស្រុកខ្មែរនិងឡាវជាសិប្បនិម្មិតលទ្ធិកុម្មុយនិស្ត

ខ្លួននៅឥណ្ឌូចិនសំរាប់បង្ក្រាបទុកមុនមិនឲមានកើតចលនាប្រឆាំងលទ្ធិកុម្មុយនិស្តនៅក្រៅនិងក្នុងស្រុកយួន(។)ការកាន់

កាប់ទឹកដីខ្មែរឡាវតាមរយៈជនជាតិយួនជាការបង្ហាញពីតួនាទីដ៏មហាជោគជ័យរបស់គណបក្សកុម្មុយនិស្តយួនគេដល់

ប្រជាពលរដ្ឋយួន។

ចូលរួមបោះឆ្នោតនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រយួនកុម្មុយនិស្ត,ដែលមានជនជាតិយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជាអ្នកមានសទ្ធិបោះ

ឆ្នោតរាប់លាននាក់,បញ្ចាក់ថាអ្នកនយោបាយខ្មែរមួយក្រុមដែលតាំងខ្លួនជាអ្នកស្នេហាជាតិនាំគ្នាបំភ្លេចចោលនូវ

មហិចិ្ជតានៃអភិភវ័ន(domination)របស់វៀតណាមមកលើស្រុកខ្មែរ,ព្រោះយួនកុម្មុយនិស្តយកការបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,

គ្មានយុត្តធម៍,ជាអាវុធអហិង្សាថ្មី,តែចង្រៃជាអទិស្សមាន(invisible)ដល់ជាតិខ្មែរ(។)ពិជ័យ(១១)របស់យួនសព្វថ្ងៃនៅ

កម្ពុជា,គឺគេធ្វើឲខ្មែរគ្រប់និន្នាការនយោបាយទទួលយល់ព្រមថាខ្លួនត្រូវតែរស់នៅជាមួយយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជានៅ

ក្នុងស្រុកខ្មែរ,ព្រោះថាអត្ថិភាពនៃជនជាតិយួនរស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរនេះជាការពិតជាក់ស្តែង,ហើយគ្មានដំណោះស្រាយ

អ្វីមួយក្រៅពីព្រមទទួលនោះឡើយ,រហូតមានពួកអ្នកនយោបាយប្រឆាំងយួនដាច់ខាត,នាំគ្នាយល់ឃើញដែរថាសព្វ

ថ្ងៃនេះខ្មែរគ្មានមធ្យោបាយណាមួយអាចធ្វើវិលោម(inverser)នៃចរន្តនេះបានទេ,ក្រៅពីនាំគ្នាសាកល្បងធ្វើយ៉ាងណា

ឲយួនមានសញ្ជាតិកម្ពុជានៅស្រុកខ្មែរឲពួកវាក្លាយជាមនុស្សមានខ្លួនជាយួនតែចិត្តជាខ្មែរ(។)គំនិតនេះល្អពិតមែន

ព្រោះជាគំនិតយកដំណោះស្រាយបែបមនុស្សនិយមជាគោល,តែវាជាគំនិតហួសវិស័យ(utopie),ព្រោះថាយួនជាជនអន្តោ

ប្រវេសន្ត(immigrant)មករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,មានចរិតលក្ខណៈជាជនអន្តោប្រវេសន្តតសេដ្ឋកិច្ចផង,និងនយោបាយ

ផង,ហើយមានចំនួនរាប់លាននាក់ប្រហែលពាក់កណ្តាលនឹងជនជាតិខ្មែរទៅហើយ(។)ចរិតលក្ខណៈយួនអន្តោប្រវេសន្ត

ទាំងពីរខាងលើនេះហើយជាយុទ្ធសាស្ត្រវៀតណាមចេញមុខសំរាប់លេបទឹកដីខ្មែរ,ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនេះប្រទេសខ្មែរយើង

ដែលជាប្រទេសនៅទន់ខ្សោយគ្រប់វិស័យគ្មានលទ្ធភាពអ្វីអាចធ្វើ”ខ្មែរភាវរូប្បនីកម្ម”ជនជាតិយួនរាប់លាននាក់ដែល

បានមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,ហើយបំរើនយោបាយវាតទឹកដីរបស់មតុភូមិគេ,ជាពិសេសជនជាតិយួនគេមានវប្បធម៍

របស់គេខ្ពង់ខ្ពស់ដូចខ្មែរយើងដែរ,មានមូលដ្ឋានគាំពារគេគឺមតុភូមិគេដែលមានប្រជាពលរដ្ឋជាងប៉ែនសិបលាននាក់

នៅជាប់នឹងប្រទេសខ្មែរ(។)មួយវិញទៀត,ការលើកឧទាហរណ៏យកសហរដ្ឋអាមេរិកមកធ្វើជាគំរូនៃជោគជ័យនៃបូរណកម្ម

(intégration)ជនអន្តោប្រវេស័ន្តគ្រប់សាសន៏ជាតិក្នុងសង្គមជាតិអាមេរីកាំងតែមួយបាន,គឺជាឧទាហរណ៏មិនស្របនឹង

ករណីស្រុកខ្មែរនោះឡើយ,ព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិកជាប្រទេសមួយមានសារជាតិជាប្រទេសអន្តោប្រវេសន្ត,ព្រោះជាប្រទេស

បង្កើតឡើងដោយជនអន្តោប្រវេសន្ត,ជាប្រទេសជាអ្នកមាន,ជាមហាអំណាច,ដែលអាចបង្កើតកម្លាំងចូលរកមជ្ឈ

មណ្ឌល(១២)មិនត្រឹមតែកួចជនជាតិអាមេរិកាំងឲស្រឡាញ់តម្លៃការរស់នៅរបស់ខ្លួនគឺជាកម្លាំងកួចជនជាតិដ៏ទៃទៀត

ឲចង់មករស់នៅ,និងស្រឡាញ់តម្លៃការរស់នៅរបស់ជនជាតិអាមេរិកាំងថែមទៅទៀត(។)ឯចំណែកស្រុកខ្មែរវិញគ្មាន

កម្លាំងកួចជនជាតិយួននោះទេ,ការហូរចូលជនជាតិយួនរាប់លាននាក់មកក្នុងស្រុកខ្មែរគឺជាយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយ

វៀតណាមសុទ្ធសាត,ជាការរាតត្បាតបញ្ចូលជនជាតិយួនក្នុងស្រុកខ្មែរដើម្បីយកទឹកដីខ្មែរបំរើសេដ្ឋកិច្ចគេផង,និងដើម្បី

ធ្វើឲសម្រេចមហិច្ចិតារាប់ពាន់ឆ្នាំរបស់គេ,គឺលេបទឹកដីខ្មែរ(។)ប្រយោជន៏អ្នកដឹកនាំយួនគឺគេធ្វើយ៉ាងណាឲយួនរស់នៅ

ក្នុងស្រុកខ្មែរនៅថែរក្សាចិត្តជាយួនជានិច្ច,ដើម្បីការពារនយោបាយយួន។

ដូច្នេះមកដល់ដំណាក់ការសព្វថ្ងៃនេះ,ដំណោះស្រាយបញ្ហាយួនរាប់លានមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរឥតច្បាប់មានតែមួយ

គត់,គឺអនុវត្តយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ច្បាប់ជាតិក្តី,និងច្បាប់អន្តរជាតិក្តីសំរាប់ការពារប្រយោជន៏ជាតិខ្មែរតែប៉ុណ្ណោះ,ធ្វើយ៉ាង

ណាឲកម្ពុជាមាននិតិរដ្ឋ,ជាប្រទេសគោរពលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិត,ដើម្បីស្វែងរកការគាំពារពីសំណាក់សហគមន៏អន្តរ

ជាតិក្នុងការការពារឯករាជ្យជាតិ,និងបូរណភាពទឹកដីដោយយកមូលដ្ឋានឯកភាពប្រជាជនខ្មែរកើតពីសាមគ្គីជារបង

ការពារជាតិខ្មែរ(។)ក្នុងគោលការណ៏ច្បាប់នេះហើយ,យួនដែលបានមករស់នៅខុសច្បាប់នៅលើទឹកដីខ្មែរត្រូវតែវឹលត្រឡប់

គ្មានលក្ខណទៅរស់នៅក្នុងស្រុកខ្លួនវិញតែប៉ុណ្ណោះ(។)បើខ្មែរយើងទទួលយកអ្វីដែលយួនធ្វើបានសម្រេចររួចហើយនៅក្នុង

ស្រុកខ្មែររហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ,គឺខ្មែរយើងនាំគ្នាប្រគល់សេរីភាពឲយួនធ្វើបញ្ចូលជាឧបសម្ពន្ធ(annexer)ប្រទេសខ្មែរ

ឲក្លាយទៅជាខេត្តយួនយ៉ាងងាយស្រួលក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លីមួយ,គឺរយៈពេលអាណត្តិទីប្រាំនៃសភាជាតិដែលកើតមានឡើង

ពីការបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,និងគ្មានយុត្តិធម៍។

ខ្មែរយើងត្រូវដឹកថា”ចំណាកស្រុក”របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងគឺមានតាំងពីសតវត្សទី១៥មកម្លះ,ព្រោះខ្មែរយើងនាំគ្នា

រត់ចេញពីស្រុកខ្លួនទៅប្រទេសសៀមទាំងគ្រួៗដើម្បីរត់គេចសង្គ្រាមស៊ីវឹល,ដូចបច្ចុប្បន្ននេះនាំគ្នាទៅរកការងារធ្វើរាប់

ម៉ឺននាក់នៅប្រទេសថៃដូច្នេះដែរ(។)ពេលបារាំងមកត្រួតស្រុកខ្មែរក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៨៦៣,បារាំងគេមានការភ្ញាក់ផ្អើល

យ៉ាងខ្លាំងឃើញនៅតាមបណ្តាខែត្រជាប់ព្រុំដែនខ្មែរសៀម,មានប្រជារាស្ត្រខ្មែររស់នៅតិចតួចបំផុត,រហូតបារាំងគេ

ចាត់វិធានការធ្វើអនុគ្រោះឲជនជាតិយួនជាច្រើនអាចមករស់នៅក្នុងខែត្រខ្មែរទាំងនោះដើម្បីបំពេញការខ្វះខាត

ចំនួនប្រជាជន(១៣)។

ចូលរួមបោះឆ្នោត,ទោះបីដឹងច្បាស់ថាវាជាការបោះឆ្នោតមួយគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍,ជាពិសេសនៅក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រ

យួនគឺសុទ្ធតែសុខចិត្តទទួលស្គាល់ពិជ័យយួនដែលយើងបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ,ប៉ុន្តែខ្មែរយើងទាំងអស់គ្នាមើល

ឃើញដូចគ្នាថានាបច្ចុប្បន្ននេះខ្មែរយើងភាគច្រើនបំផុតស្អប់ខ្ពើមរបបដឹកនាំសព្វថ្ងៃនេះណាស់,ហើយកំរិតត្រាប្រណី

ចំពោះអន្តោប្រវេសន៏ជនជាតិយួនរាប់លាននាក់វាក្លាយជាគ្រោធ(កំហឹងខ្លាំង)ប្រជាមានិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទៅ

ហើយ,ក្នុងស្ថានភាពកំរើកចិត្តប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនេះ,អ្នកតាំងខ្លួនជាអ្នកស្នេហាជាតិ,ចង់សង្គ្រោះជាតិ,មិនត្រឹមតែធ្វើ

មិនដឹងឮនោះទេ,ថែមទាំងនាំគ្នាបន្តនយោបាយចាញ់របស់ខ្លួនតទៅទៀត,គឺនាំគ្នាចូលរួមបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មាន

យុត្តិធម៍ទៅវិញ,មិនគិតនាំគ្នាចាប់ទឹកចិត្តកំរើករបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដើម្បីបង្កើតជាកម្លាំងជាតិ,ពិតណាស់ហើយ

យើងមិនមែនយកកម្លាំងនេះទៅកាប់យួននោះឡើយ,ព្រោះខ្មែរយើងគ្មានលទ្ធភាពធ្វើបែបនេះឡើយ,ព្រោះថាជន

ជាតិយួនភាគច្រើនមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរសុទ្ធតែមានលាក់កាំភ្លើងគ្រប់ធន់សំរាប់ការពារខ្លួនគេនឹងយថាហេតុ

បែបនេះ,តែយក”កម្លាំងមនសិការជាតិ”នេះធ្វើពហិការមិនចូលរួមបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍ដែលនឹង

ប្រព្រឹត្តឡើងខាងមុខឆាប់នេះ,ដើម្បីជាអាទិធ្វើការព្រមានដល់យួនកុម្មុយនិស្តថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រឆាំងដាច់

ខាតនឹងនយោបាយដែលយួនកំពុងធ្វើក្នុងគោលបំណងបញ្ចូលជាឧបសម្ពន្ធប្រទេសខ្មែរ។

ម្យ៉ាងទៀត,ការមានជំនឿទៅលើគណបក្សសង្គ្រោះជាតិថាជាគណបក្សអាចយកកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពចុះថ្ងៃទី២៣

តុលាឆ្នាំ១៩៩១នៅទីក្រុងបារីសជាគំនិតហួសវិស័យមួយដែរ,ហើយជាពិសេសជាការគាំទ្រមួយគ្មានគ្រឹះអ្វីច្បាស់លាស់

នោះឡើយ,គឺគ្រាន់តែជាការគាំទ្រខ្វះជម្រើស(១៤)ឬសំរាប់តែបង្ហាញថាខ្លួនជាអ្នកប្រឆាំងនឹងហ៊ុនសែនតែប៉ុណ្ណោះ,

ការនេះជាសេរីភាពរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗតែចំពោះយើងវិញ,យល់ឃើញថាភាពមិនទំនងក្នុងជម្រើសនេះ,គឺការយល់ឃើញ

របស់យើងថាគណៈបក្សសង្គ្រោះជាតិនេះអាចជាអ្នកប្រឆាំងក្នុងល្បិចនឹងបុគ្គលហ៊ុនសែន,តែជាអ្នកបំរើចេញមុខ

យុទ្ធសាស្ត្រយួន,ឯចំណែកសមរង្ស៊ីវិញ,គាត់នៅតែនឹកស្មានថាខ្លួនមានការគាំទ្រពីសំណាក់ចិនកុម្មុយនិស្ត,យល់ឃើញ

ថាចិននេះជាអ្នកអាចសម្រួលការទាក់ទងរបស់ខ្លួនជាមួយយួនដោយផ្ទាល់,ហេតុនេះឯងសមរង្ស៊ីតែងតែនិយាយថា

គាត់ឥតចាំបាច់និយាយជាមួយហ៊ិនសែនទេ,គឺគាត់និយាយផ្ទាល់ជាមួយចៅហ្វាយហ៊ុនសែនតែម្តងសំរាប់ដោះស្រាយ

បញ្ហារបស់គាត់,តែខ្មែរយើងឃើញលទ្ធផលរួចស្រេចទៅហើយ,សមរង្ស៊ីឥតបានចូលស្រុកផង,និងក្លាយជាប្រធានខ្យល់

ផង,ឥតមានសិទ្ធិសរសេរលើក្រដាស់មានសញ្ញាគណៈបក្សសង្គ្រោះជាតិទេ,ព្រោះប្រធានគណៈបក្សពិតគឺកិមសុខា,ក្នុង

ឋានៈជាប្រធានស្តីទី,ដូច្នេះបើសមរង្ស៊ីប្រើងារជាប្រធាន,តាមផ្លូវច្បាប់ជាការបំពានលើលក្ខន្តិកៈព្រោះថាមានប្រធាន

ស្តីទីលុះត្រាតែប្រធានថិតនៅក្នុងស្ថានភាពខ្វះសមត្ថភាពជារូបវន្ត,ជាចិត្តសាស្ត្រ,ឬជាគតិយុត្ត,សំរាប់បំពេញមុខនាទី

របស់ខ្លួនជាប្រធាន(។)យើងសួរថាតើករណីសមរង្ស៊ីជាករណីបែបណា,រហូតដល់គណៈបក្សគាត់បោះឆ្នោតឲកិមសុខាធ្វើ

ជាប្រធានស្តីទី(?)បើនិយាយឲខ្លីគឺសមរង្ស៊ីចាញ់បោកហ៊ុនសែន,យកកិមសុខាជាបាយមានជាតិពុលដាក់ឲសមរង្ស៊ី

បរិភោគរហូតទាល់តែស្ពឹកប្រាជ្ញា(។)ដូច្នេះគួរអ្នកស្នេហាជាតិដឹងថាក្នុងលានប្រយុទ្ធនយោបាយ,ការយកការគាំទ្រខ្វះ

ជម្រើសមកធ្វើជាគោលការណ៏ជាគ្រោះថ្នាក់ធំមួយដល់ខ្លួន,និងជាការបង្ហាញភាពអស់សង្ឃឹមតែប៉ុណ្ណោះ។

សមរង្ស៊ីក្តីមិនអាចយកករណីលោកស្រីអុងសានសូគីនៅប្រទេសភូមាជាឧទាហរណ៏សំរាប់ស្រុកខ្មែរបាននោះទេ,ព្រោះ

លោកស្រីអុងសានសូគី,គាត់ប្រឆាំងនឹងរបបយោធាផ្តាច់ការជាងដប់ឆ្នាំនៅពីក្រៅប្រព័ន្ធអំណាច,ដែលជាទង្វើមួយ

បង្ហាញភាពលុះចិត្តរបស់គាត់និងគណបក្សប្រឆាំង,នាំឲប្រជាពលរដ្ឋអាចមានកន្លែងក្រិត(repère)សំរាប់បែងចែក

ថាអ្វីជាសេចក្តីល្អ,អ្វីជាសេចក្តីអាក្រក់សំរាប់ជាតិ,ហើយងាយស្រួលដល់សហគមន៏អន្តរជាតិគេប្រកាន់ជំហរច្បាស់លាស់

ជួយគណបក្សប្រឆាំង(។)មុននឹងលោកស្រីសុខចិត្តចូលរួមការបោះឆ្នោត,គាត់និងគណបក្សប្រឆាំង,គេមានការធានា

ពិតប្រាកដជាមុន,ដោយមានសហគមន៏អន្តរជាតិជាកសិណផង,ទើបគេសម្រេចចិត្តដោយវិចក្ខណ(១៥)ចូលប្រកួត

ក្នុងការបោះឆ្នោតមួយមានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ,មិនដូចគណបក្សប្រឆាំងខ្មែរ,ប្រឆាំងតែមាត់,និយាយឃោសនា

កុហកដូចមនុស្សឆ្កួតតែនៅពេលបោះឆ្នោត,ធ្វើអន្ទង(persuader)ប្រឡាំងកាស(១៦)បោកប្រាស់ខ្មែររស់នៅក្រៅស្រុក

សម្រាប់តែធ្វើយាចក(សូមទាន)លុយកាក់,រាប់ចំនួនប្រាក់ច្រើនតិចហើយចុះផ្សាយឥតអៀនខ្មាសថាជាជ័យជំនះខ្លួន,

តែនៅក្នុងស្រុកវិញនាំគ្នានិយាយខ្សឹបៗជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច,ជាមួយអ្នកប្រចាំការជាន់ខ្ពស់យួននៅស្រុកខ្មែរ

ផងសម្រាប់រកបុណ្យស័ក្តិ,រកលុយកាក់ដើម្បីរស់ជាឆ្កែបំរើហ៊ុនសែន(។)ស្ថានភាពខុសគ្នាមួយទៀត,គឺថានៅប្រទេស

ភូមា,គេគ្មានអាសន្នយួន,និងប្រទេសវៀតណាជាប្រទេសកវិត្ថារនិយមមនោះទេ,ដូច្នេះអ្នកប្រឆាំងគេអាចប្រើវិធី

ប្រឆាំងពង្រេចពង្រិលបនអ្នកកាន់អំណាចបាន,ដោយមានជំនួយពីសហគមន័អន្តរជាតិតាមការគាបសង្កត់ក្នុងវិស័យ

សេដ្ឋកិច្ច,នយោបាយអន្តរជាតិ..ល..ទៅលើអ្នកកាន់អំណាចផ្តាច់ការ,ឯចំណែកនៅស្រុកខ្មែរវិញ,យើងឃើញច្បាស់

ណាស់ហើយ,ពីអាណត្តិមួយទៅអាណត្តិមួយ,ចំនួនជនជាតិយួនមករស់នៅក្នុងស្រុកខ្មែរកាន់តែកើនចំនួនច្រើនលើសលុប,

ហើយក្លាយជាជនមានសិទ្ធិលើសពីជនជាតិខ្មែរទៅទៀត,ហើយកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងការត្រួតត្រាយួន,ស្ថានភាពបែបនេះគឺកើត

មកពីគណបក្សប្រឆាំង,និងស្តេចខ្មែរពីឳដល់កូនចូលធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច,ដែលនាំឲសហគមន៏

អន្តរជាតិគេឥតអាចធ្វើអន្តរាគមន៏ក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងខ្មែរបានឡើយ(។)ដូចថ្មីៗនេះលោកសុរិយាស៊ូប៊ែឌី,អ្នករាយការណ៏

ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា,គាត់មកស្រុកខ្មែរ,គាត់មិនចាំបាច់ជួបនឹងអ្នកដឹកនាំគណ

បក្សសង្គ្រោះជាតិអ្វីទេ,ព្រោះទោះបីគ្មានការកែទម្រង់គ.ជ.ប.ក៏គណបក្សនេះចូលរួមបោះឆ្នោតដែរ,ដូច្នេះគាត់យល់ឃើញ

ថាគ្មានមានប្រយោជន៏អ្វីនឹងជួបសន្ទនាជាមួយពួកនោះឡើយ។

ធ្វើពហិការមិនចូលបោះឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍ជាចម្លើយនឹងការកំរើករបស់ប្រជាពលរដ្ឋប្រឆាំងនឹងរបបផ្តាច់

ការ,ជាឪកាសថ្មីមួយទៀតសំរាប់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរប្រើអំណាចខ្លួន,ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់ជាតិក្តី,ច្បាប់អន្តរជាតិក្តី,

សំរាប់សម្រេចលើជោគវាសនារបស់ខ្លួន,ជាការសំដែងចិត្តប្រាប់ដល់សហគមន៏អន្តរជាតិថានៅក្នុងស្រុកខ្មែរគ្មាន

មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យដែលជាគោលការណ៏សំខាន់នៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពចុះថ្ងៃទី២៣តុលាឆ្នាំ១៩៩១,និងការ

ឈ្លានពានរបស់វៀតណាមតាមការបញ្ចូនជនជាតិយួនរាប់លាននាក់ឲមករស់នៅ,ឥតច្បាប់ទម្លាប់,ជាអនាធិបតេយ្យ

នៅក្នុងស្រុកខ្មែរ,នាំឲប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរទទួលរងគ្រោះដោយអយុត្តិធម៍បំផុតពីនយោបាយវាតទឹកដីរបស់វៀតណាម

មកលើទឹកដីខ្មែរ។

ធ្វើពហិការមិនចូលបោះឆ្នោតជាអាវុធនយោបាយសំរាប់ដោះកលឧបាយនយោបាយវាតទឹកដីយួនកុម្មុយនិស្តផង,

និងរំដោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរពីរបបផ្តាច់ការផង,ធ្វើឡើងដោយខ្មែរខ្លួនឯង,សំរាប់ប្រយោជន៏ខ្មែរ(។)ជាការប្រយុទ្ធ

នយោបាយតាមវិធីអហិង្សា,ងាយស្រួលនឹងប្រព្រឹត្តិ,ព្រោះខ្មែរម្នាក់ៗគ្រាន់តែប្រើសិទ្ធិខ្លួនជាពលរដ្ឋមិននាំគ្នាទៅបោះ

ឆ្នោតគ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍នាខែកក្តដាខាងមុខនេះ,បើខ្មែរមួយនគរ,ឬភាគច្រើនលើសលប់មិនទៅបោះឆ្នោត,គឺ

ប្រកត់ជានឹងមានកើតកម្លាំងជាតិ,ឬមនសិកាជាតិ,ដែលជាកម្លាំងអាចនឹងបន្តធ្វើសកម្មភាពតស៊ូរំដោះជាតិតាម

វិធីអហិង្សាពីរបបផ្តាច់ការ,និងអាណានិគមនិយមយួននៅក្នុងស្រុកខ្មែរ(។)កុំភ័យខ្លាចថាមានកើតសង្គ្រាមដូចហ៊ុន

សែនគំរាមកំហែង,ព្រោះថាអ្នកដែលរងគ្រោះមុនគេបំផុតក្នុងការបង្កើតសង្គ្រាមបែបនេះគឺជនផ្តាច់ការនោះឯង,

ឧទាហរណ៏មានច្រើនណាស់នៅក្នុងពិភពលោក,ដើម្បីធានាដល់ប្រជាពលរដ្ឋឲហ៊ានងើបប្រឆាំងព្រមគ្នាឲទាន់ពេល

វេលានឹងរបបផ្តាច់ការអាយ៉ងយួននៅក្នុងស្រុកខ្មែរ។

ធ្វើពហិការមិនទៅបោះឆ្នោតជាមាគ៌ាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងអំណាចផ្តាច់ការ,ផ្ទុយទៅវិញចូលរួមបោះឆ្នោត

គ្មានសេរី,គ្មានយុត្តិធម៍ជាការចូលរួមដោយសកម្មបំផ្លាចអនាគតជាតិ,ដូច្នេះខ្មែរម្នាក់ៗមានអំណាចគ្រប់គ្រាន់សំរាប់

ជ្រើសរើសដំណើរជាអញ្ញថាភាព(១៧)មួយដើរលើផ្លូវ”ពហិការ”មានទីត្រូវទៅដល់គឺការប្រមើលអនាគតដ៏ល្អមួយ

សំរាប់ខ្លួនឯងផង,និងសំរាប់ជាតិខ្មែរផង,មួយទៀតដើរលើផ្លូវ"បោះឆ្នោត"ជាផ្លូវ”មរណា,ដេកចាំតែស្លាប់ក្នុងភាព

ទាល់ក្រ៕