មាន ពាក្យ បី យ៉ាង : ប្រជារាស្ត្រ, ប្រជាពលរដ្ឋ និង ប្រជាជនដែល ខ្មែរ យក មក ប្រើ សំរាប់ សំគាល់ សហពន្ធ ជាតិ ខ្មែរ។ សួរថា តើ ការ ឲ ឈ្មោះ បី យ៉ាង នេះ មាន ន័យ ខុសគ្នា បែបណា ? យើង សាងល្បង យក ពាក្យ ទាំង បី នេះ មក ធ្វើ វិភាគ ដើម្បី ស្វែង រក ធាតុ ពិត របស់ ពាក្យ នីមួយៗ : ប្រជារាស្ត្រ ជា ពាក្យ ឲ ទម្ងន់ ទៅ លើ អត្ថរស ពីរ យ៉ាង គឺ, អត្ថរស នៃ វណ្ណៈ ក្នុង សង្គម និង អត្ថរស នៃ ប្រវត្តិសាស្ត្រ។ បើ យើងប្រើ ពាក្រ រាស្ត្រ គឺ ជា ពាក្យ គូ នឹង ពាក្យ ក្សត្រ ឬ ស្តេច, ដូច្នេះវា បង្ហាញ នូវ រូបភាព ជា វណ្ណៈ នៃ មនុស្ស ក្នុង សង្គម នោះ ឯង។ តែ ពាក្យ នេះ ក៏ មាន អត្ថរស ជា ប្រវត្តិសាស្ត្រ នោះ ដែរ ព្រោះ ថា ពាក្យ នេះ ខ្មែរ យើង ធ្លាប់ តែ ប្រើ អស់ ច្រើន សតវត្ស រួចមក នៅ ក្នុង របប រាជានិយម។
គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
ខ្មែរយើងតែងតែមាន មោទនភាព អំពីអតីតកាលប្រកបដោយ កិត្តិនុភាពខ្មែរ, ជាពស្តុតាង យើងឃើញថា តាំងពីប្រទេសខ្មែរ បានទទួលឯករាជ្យ ពីបារាំងមក អ្នកដឹកនាំខ្មែរគ្រប់របបនយោបាយ តែងតែយក ប្រសាទអង្គរវត្ត ជាបដិរូបជាតិខ្មែរ, លើទង់ជាតិរបស់ប្រជាជាតិខ្មែរ, គេតែងយករូបប្រាសាទអង្គរវត្ត ទុកជា វត្ថុដ៏ប្រសិទ្ធិសំរាប់ធ្វើអច្ជាវ័ទ (ការគោរព), រំលឹកជាកំណត់ នូវការចងចាំ នូវភាពថ្កុំថ្កើងខ្មែរ ពីអតិតកាល។ តែយើងដឹងថា អង្គរវត្ត ត្រូវបានអ្នកដឹកនាំខ្មែរយើង ធ្លាប់បានបោះបង់ចោល ហើយទុកជា កន្លែងឧត្បាតសំរាប់ជាតិខ្មែរ :
គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
គំនិតក្លីគួរឲរន្ធត់សំរាប់ជាតិខ្មែរ
នាថ្ងៃទី១៩វិច្ជកា២០១២,គណបក្សប្រឆាំងបី,នាំគ្នាសរសេរសំបុត្រផ្ញើជូនលោកអូបាមា,ប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក
ដើម្បីថ្លែងអំណរគុណដល់លោកអូបាមាអំពីការលើកយកប្រធានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាមកនិយាយចំពោះ
មុខលោកហ៊ុនសែន,ប្រធានគណរដ្ឋមន្រី្តនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
រឿងដែលចម្លែងគឺអត្ថភាពគណបក្ស”សង្គ្រោះជាតិ”ក្នុងឋានៈជាគណបក្សប្រឆាំងថ្មីទី៣,ស្មើភាពនឹងគណបក្សសម
រង្ស៊ី,និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស(។)វត្តមានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិក្នុងលិខិតផ្ញើជូនលោកអូបាមា,ជាហត្ថលេខីនេះ,នាំឲ
ខ្មែរយើងឆ្ងល់ពីគោលបំណងដើមក្នុងការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ,ថាជាគណបក្សរួមតែមួយរបស់គណបក្សសម
រង្ស៊ី,និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,ឬគណបក្សទាំងពីរនេះនាំគ្នាបង្កើតគណបក្សសាខាមួយរបស់ពួកគេ,ហើយដាក់ឈ្មោះថ្មី
មួយទៀតតែប៉ុណ្ណោះ(។)តែបើយើងបានតាមដានព្រឹត្តិការណ៏នយោបាយប៉ុន្មានខែនេះ,យើងឮច្បាស់,ហើយមានឯក
សារជាកំណត់ទៅទៀតថា,គណបក្សសង្គ្រោះជាតិជាគណបក្សកើតពីការរួមគ្នារវាងគណបក្សសមរង្ស៊ី,និងគណបក្ស
សិទ្ធិមនុស្ស,ជាគណបក្សប្រឆាំងតែមួយ,ដែលជាកម្លាំងខ្លាំងរួមមួយ,សំរាប់សង្គ្រោះជាតិ។
ចំពោះយើងវិញ,យើងមិនដែលមានជំនឿបន្តិចណាឡើយពីបំណងប្រាថ្នាពិតរបស់គណបក្សសមរង្ស៊ី,និងគណបក្សសិទ្ធិ
មនុស្សអំពីគោលបំណងចូលរួមគ្នាបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ,ដូចយើងធ្លាប់បានសរសេរជូនយោបល់រួចមកហើយ
ថាគណបក្សទាំងពីរនេះគ្មាននាមកត្តា(dénominateur)រួមណាមួយដែលអាចចូលរួមគ្នាតែមួយនោះឡើយ,ព្រោះធាតុ
នៃប្រយោជន៏,និងធាតុនៃការទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេម្នាក់ៗជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច,វាជាទ្វារបិតជិតនូវវិស្សា
ភាព(សេចក្តីស្មោះ)ក្នុងការស្វែងរកការរួបរួមពិត។
យើងត្រូវដឹងថាធាតុរបស់គណបក្សសមរង្ស៊ី,និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,គឺជាគណបក្សមានធាតុជាគណបក្សសភា(parti
parlementaire).ដែលជាគណបក្ស,គ្មានយុទ្ធិករ(militants)ពិតដែលជាមូលដ្ឋានកម្លាំងនយោបាយរបស់ខ្លួន(។)អ្នកដែល
គាំទ្រខ្លួន,គឺគ្រាន់ជាបាសាទិករ(sympathisants)នាំគ្នាបោះឆ្នោតឲខ្លួនក្នុងរយៈពេលបោះឆ្នោតដ៏ខ្លីមួយ,បញ្ចេញមតិ
មិនសប្បាយចិត្ត,ទៅលើគណបក្សកាន់អំណាចតែប៉ុណ្ណោះ(។)ដែលយើងតែងនិយាយថា,ជាការបោះឆ្នោតបដិសេធ
ចំពោះគូប្រឆាំងនឹងខ្លួន,តែមិនមែនជាការបោះឆ្នោតចុះចូលនឹងខ្លួននោះឡើយ(។)រួមសេចក្តីមក,យើងអាច
សន្និដ្ឋានបានថា,គណបក្សសមរង្ស៊ី,និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,មិនមានធាតុជាគណបក្សយុទ្ធិកៈ(parti.militant)នោះ
ទេ(។)គ្មានធាតុជាគណបក្សយុទ្ធកៈនេះហើយ,ដែលនាំឲគណបក្សទាំងពីរនោះគ្មានកម្លាំងនយោបាយពិតដែលខ្លួន
អាចទុកជាអាវុធនយោបាយសំរាប់ធ្វើសម្ពាតទៅលើគណបក្សកាន់អំណាច(។)គ្មានកម្លាំងនយោបាយពិត,គឺជាការ
ពិបាកកំណត់យុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយឲបានច្បាស់លាស់សំរាប់វាយប្រហារខ្មាំងនយោបាយ,គ្មានដើមគំនិតក្នុងយុទ្ធ
សាស្ត្រប្រយុទ្ធក្នុងយុទ្ធភូមិនយោបាយ(។)អវត្តមាននៃកម្លាំង,និងគំនិតដើមនយោបាយទាំងឡាយនោះហើយ,ដែលនាំ
ឲខ្លួនរត់តាម,ឬរងយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយខ្មាំងជានិច្ច,គឺឋិតនៅក្នុងស្ថានភាពការតទប់តែប៉ុណ្ណោះ,ឥតមានលទ្ធភាព
ធ្វើការវាយលុកខ្មាំងនយោបាយបាននោះឡើយ។
ជាពិសេសទៅទៀតក្នុងជួរអ្នកដឹកនាំគណបក្សសមរង្ស៊ី,និងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,ដែលតាំងខ្លួនជាគណបក្សប្រឆាំង,
ភាគច្រើនខ្វះ”ឆន្ទៈនៃជ័យជំនះ”លើខ្មាំងនយោបាយ,ដែលនាំឲមតិសារធារណៈមានការសង្ស័យលើការប្រឆាំងរបស់
ខ្លួន,ថាគ្រាន់តែជាការប្រឆាំងតុបតែងរបប,ញញើតញញើមហួសតែប៉ុណ្ណោះ(។)ភាពឥតចិត្ត(pusillanime)នេះជាគុណ
វិបត្តិមួយដែលនាំឲពួកគេរស់នៅក្នុងការប្រុងខ្លួន,ការពារប្រយោជន៏បុគ្គលជាងការការពារប្រយោជន៏រួម,ព្រោះថា
ពួកគេដឹងច្បាស់ថាគណបក្សពួកគេគ្មានកម្លាំងនយោបាយណាមួយដើម្បីការពារខ្លួនគេម្នាក់ៗនោះឡើយ,ហើយសម
មិត្តខ្លួនគ្មានសេចក្តីក្លាហានការពារខ្លួនគេនោះទេ,រួមសេចក្តីមកគឺពួកគេធ្វើសកម្មភាពនយោបាយក្នុងគំនិត
”ម្នាក់ៗដើម្បីតែខ្លួនឯងផ្ទាល់”,ឬនយោបាយ”ដើម្បីឆ្នាំបាយ”តែប៉ុណ្ណោះ(។)ការខ្វះសេចក្តីក្លាហានរួមនេះ,នាំឲពួកគេ
រស់ក្នុង”បរិយការណ៏វៀតវេរ”,ឬមិនស្មោះរវាងគ្នានឹងគ្នាជានិច្ច(។)លោកសមរង្ស៊ី,និងលោកកឹមសុខា,ចាប់ដៃគ្នា,អោប
រិតគ្នា,សំរាប់តែថតរូបតែប៉ុណ្ណោះ,តែគាត់សុទ្ធតែលាក់កូនកាំបិតសំរាប់ទុកសម្លាប់ប្រហារគ្នានៅពេលណាគាត់ត្រូវការ
ការពារប្រយោជន៏បុគ្គលរបស់គាត់។
យើងឃើញឧទាហរណ៏ជាក់ស្តែងក្នុងការបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ,ដែលជាឧទាហរណ៏បង្ហាញវង្កតា(ការក្បត់)គ្នា
សុទ្ធសាត(។)ក្នុងវង្កភាពនេះ,អ្នករងគ្រោះដោយមិនដឹងខ្លួនគឺលោកសមរង្ស៊ី,អ្នកក្បត់គឺលោកសុនឆ័យ,គង់គាំ,និង
ជំទាវមូសុខហួរ,អ្នកឆ្លៀតគឺលោកកឹមសុខា,អ្នកទទួលផលគឺលោកហ៊ុនសែន។
រឿងក្បត់គ្នានេះ,យើងអាចទុកវាស្មើបាននឹងរឿងល្ខោនរបស់លោកវីលីយ៉ាម.សែគស្ពៀរ(William.Shakespeare),ដែល
យើងយកមកតែងជានាដកថា,ល្ខោនមួយដូចតទៅ។
សាច់រឿងល្ខោន
អស់ពេលជាយូរណាស់មកហើយ,លោកសមរង្ស៊ីបាននិរទេសខ្លួនឯងទៅនៅបរទេស,ដោយលោកមិនព្រមទទួលស្គាល់
ការវិនិច្ច័យ,កាលពីថ្ងៃទី១មករា២០១០,របស់តុលាការរណបលោកហ៊ុនសែន,កាត់ទោសលោកដាក់ពន្ធនាគារចំនួន១២
ឆ្នាំ,ពីបទបផ្លាញសម្បត្តិសារធារណៈ,នឹងការញុះញង់ឲមានជម្លោះជាតិសាសន៏។
តាំងពីលោកសមរង្ស៊ីចាកចេញពីកម្ពុជាដោយបង្ខំចិត្ត,សមមិត្តរបស់លោកមួយក្រុម,ដែលជាមន្ត្រីដឹកនាំបក្ស,រស់ក្នុង
ប្រទេសមិនបានធ្វើសកម្មភាពអ្វីមួយខ្លាំងក្លា,ការពារលោកនោះឡើយ,ទោះបីពួកគេនាំគ្នាប្រកាសថាការវិនិច្ច័យ
របស់តុលាការហ៊ុនសែនជាអំពើប្រកបដោយវិសមធម៍ក៏ដោយ(។)គណបក្សសមរង្ស៊ីដែលមានអាសនៈនៅរដ្ឋសភា,និង
ព្រឹទ្ធសភា,ក៏គ្មានបញ្ចេញប្រតិកម្មខ្លាំងអ្វីមួយដើម្បីធ្វើសម្ពាតទៅលើគណបក្សកាន់អំណាច,ដែលជាចៅហ្វាយតុលាការ,
ការពារមេដឹកនាំកំពូលរបស់ខ្លួន(។)កង្វះប្រតិកម្ម,ឬភាពឥតចិត្តនេះ,ហាក់បីដូចឲគេយល់ថាប្រហែលជាមានការចូលរួម
របស់អ្នកដឹកនាំគណបក្សមួយក្រុម,ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រលោកហ៊ុនសែន,វាយប្រហារមកលើរូបលោកសមរង្ស៊ី(។)ចំណែកលោក
សមរង្ស៊ីខ្លួនឯង,ហាក់បីដូចជាទុកការឥតប្រតិកម្មខ្លាំងក្លារបស់គណបក្សខ្លួនការពារខ្លួនជារឿងធម្មតា,ដោយលោកមាន
សេចក្តីទុកចិត្តទៅលើភរិយាលោកដែលរស់នៅក្នុងស្រុកថានឹងអាចត្រួតស្ថានភាពគណបក្សបាន,ហើយនឹងអាចបង្កើត
ព្រឹត្តការណ៏នយោបាយ,ដោយមានសម្តេចសីហនុជាអ្នកគាំទ្រ,ដើម្បីធ្វើសម្ពាតទៅលើលោកហ៊ុនសែន,អាចឲលោកវឹល
ត្រឡប់ចូលស្រុកវិញបាន(។)ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ,ការរង់ចាំរបស់លោកក៏ដូចជារឿងព្រេងខ្មែរ,”ការរង់ចាំមនុស្សទៅ
សូមភ្លើងយក្ស”,ហើយនាំឲអ្នកដឹកនាំបក្សមួយក្រុមយល់ឃើញសមរង្សីមិនមែនជាដង្ហើមរបស់គណបក្សនោះទេ,គណ
បក្សអាចរស់បានដោយឥតចាំបាច់មានវត្តមានសមរង្ស៊ី(។)តាមខ្សែកាលទេសៈ,ជំនឿនេះក៏ក្លាយទៅជាការពិត
របស់ពួកគេ,រហូតយល់ឃើញថាជម្លោះចេញមុខរវាងលោកសមរង្ស៊ី,នឹងលោកហ៊ុនសែនជាការរំខានដល់សេចក្តីសុខ
របស់ពួកគេ,ហើយការជល់គ្នារវាងគូបដិបក្ខទាំងពីរនេះ,ជាការជល់រវៀងពងមាន់នឹងថ្ម,គឺមានអ្នកចាញ់រួចស្រេចទៅ
ហើយ,គឺសមមិត្តសមរង្ស៊ី(។)ដូច្នេះដើម្បីសុខពួកក្រុមនោះដែលមានលោកសុនឆ័យជាមេដឹកនាំ,ត្រូវធ្វើការជ្រើសរើស
រកផ្លូវនយោបាយដើរដើម្បីរកសេចក្តីសុខជាមួយអ្នកឈ្នះ,គឺលោកហ៊ុនសែន,ដែលជាថ្ម(។)ក្នុងពេលបោះឆ្នោតជ្រើស
រើសសមាជិកព្រឹទ្ធសភា,ជាឪកាសមួយសំរាប់គណបក្សសមរង្ស៊ីឥតសមរង្ស៊ីធ្វើការតថ្លៃជាមួយលោកហ៊ុនសែនពីចំនួន
អាសានៈ,ដូរនឹងការចូលរួមគ្រប់ការបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សសមរង្ស៊ីឥតសមរង្ស៊ី(។)ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនេះ,លោកសុនឆ័យ,
មានការគាំទ្រពីលោកគង់គាំ,សមាជិកព្រឹទ្ធសភាស្រាប់,ព្រោះលោកគង់គាំចង់រក្សាអាសនៈលោកនៅក្នុងអាណត្តិ
ក្រោយទៀត(។)តែក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនេះលោកសុនឆ័យ,និងហ៊ុនសែន,ត្រូវការឥស្សរជនម្នាក់ទៀត,ដែលមានឥទ្ធិពលខ្លេះ
លើឆាកអន្តរជាតិ(។)លោកសុនឆ័យមានជំនឿថាលោកស្រីមូសុខហួរ,ជាមនុស្សអាចនឹងយកការបានក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រ
នេះ,តែចំបាច់លោកហ៊ុនសែនត្រូវធ្វើពលិកម្មមួយ,គឺបញ្ចាឲតុលាការប្រគល់អភ័យឯកសិទ្ធិសភាឲទៅលោកស្រីមូសុខហួរ
វិញ(។)សំណើនេះត្រូវបានលោកស្រីមូសុខហួរទទួលយកឥតរួញរា,ព្រោះលោកស្រីតែងតែមានមហិច្ជិតាផ្ទាល់ខ្លួនឲក្លាយ
ជាស្ត្រីអ្នកដឹកនាំកំពូលមួយក្នុងឆាកនយោបាយខ្មែរ(។)បន្ទាប់មកដូចយើងបានដឹងស្រាប់ហើយពីការចំរើនអាសនៈ
គណបក្សសមរង្ស៊ីឥតសមរង្ស៊ីនៅក្នុងព្រឹទ្ធសភា(។)ក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រនេះ,លោកហ៊ុនសែនទាញបានប្រយោជន៏ពីរ៖
១.ការបំបាត់វត្តមានជាស្ថាពរលោកសមរង្ស៊ីលើឆាកនយោបាយខ្មែរ។
២.ការធ្វើឲខ្សោយក្រុមលោកជាសិមនៅព្រឹទ្ធសភា,និងលើឆាកនយោបាយខ្មែរ។
ក្រោយពីបោះឆ្នោតថ្នាក់ឃុំរួច,គ្រប់គណបក្សចូលប្រគួតហាក់បីដូចជាមានមនោសញ្ចេញនាថាខ្លួនមានជ័យជំនិះ(។)ដូច
យ៉ាងគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សប្រកាសរហូតដល់ប្រើពាក្យ”មហាជោគជ័យ”ទៅទៀត,ហើយពួកគេនាំគ្នាគិតចោលទៅមុខ
ថា,បើប្រសិនជាមានគណបក្សប្រឆាំងតែមួយ,ប្រកដជាអាចឈ្នះឆ្នោតនៅពេលបោះឆ្នោតជាតិនាឆ្នាំ២០១៣ខាង
មុខនេះ(។)គំនិតនេះស្របនឹងលោកសមរង្ស៊ី,ដោយហេតុនេះបានជាលោកធ្វើការប្រកាស,ដែលជាដើមគំនិតផ្ទាល់
របស់លោក,ចង់រួបរួមជាមួយគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,ដើម្បីបង្កើតគណបក្សប្រឆាំងតែមួយដើម្បីចូលរួមការបោះឆ្នោត
ថ្នាក់ជាតិនាឆ្នាំ២០១៣,ហើយមានជំនឿថាយ៉ាងហោចណាស់ក៏អាចកើនចំនួនអាសានៈមួយចំនួនដែរ។
ក្នុងការវិភាគនេះ,លោកសមរង្ស៊ី,និងកិមសុខា,ជាដំបូងមានការយល់ច្រឡំថា,បើចូលគ្នាតែមួយ,ច្បាស់ជាអាចឈ្នះ
គណបក្សកាន់អំណាច(។)តែពួកគេភ្លេចគិតថាគណបក្សកាន់អំណាចឈ្នះឆ្នោត,មិនមែនតាមផ្លូវធម្មតានោះឡើយ
គឺឈ្នះឆ្នោតពីការលួចសន្លឹកឆ្នោត,និងសម្លេងឆ្នោតជនជាតិយួន,ដែលមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតតែប៉ុណ្ណោះ,ដូច្នេះការ
រួបរួមគ្នា,វាគ្មានឥទ្ធិពលអ្វីសំរាប់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនាឆ្នាំ២០១៣នោះឡើយ(។)បន្ទាប់មកទៀតលោកសមរង្ស៊ី
ហាក់បីជាយល់ឃើញភាពពិតនៃជ័យជំនិះរបស់គណបក្សកាន់អំណាចដែលយើងបានរៀនរាប់ខាងលើរួចមកហើយ។
ពេលនោះលោកសមរង្ស៊ីតម្រូវឲបញ្ចូលល័ក្ខខណ្ឌពីរចាំបាច់ក្នុងការចូលរួមការបោះឆ្នោតរបស់គណបក្សប្រឆាំងរួម,
ដែលមានឈ្មោះថាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ៖
១.វត្តមានលោកសមរង្ស៊ីក្នុងការបោះឆ្នោត។
២.ការកែទម្រង់គណៈកម្មការត្រួតត្រាការបោះឆ្នោត។
បើសិនជាល័ក្ខខណ្ឌទាំងពីរនេះឥតមាន,គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹងធ្វើពហិការការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិនាឆ្នាំ២០១៣។
ល័ក្ខខណ្ឌទាំងពីរនេះនាំបង្កើតបញ្ហាក្នុងគណបក្សសមរង្ស៊ីឥតសមរង្ស៊ី,ក៏ដូចជានៅក្នុងជួរគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,ព្រោះ
គណបក្សទាំងពីរមិនដែលមានគោលបំណងធ្វើពហិការនោះឡើយ(។)គណបក្សសមរង្ស៊ីឥតសមរង្ស៊ី,ដូចយើងបាន
រៀបរាប់ខាងលើរួចមកហើយ,បានជាប់កិច្ចសន្យាជាមួយលោកហ៊ុនសែនរួចហើយថានឹងចូលរួមគ្រប់ការបោះឆ្នោត,ឯ
ចំណែកលោកកិមសុខា,និងបក្សពួកខ្លួន,គេទុកការបោះឆ្នោតជាឆ្នាំងបាយសំរាប់ជីវិតការរស់របស់ខ្លួនផង,និង
អត្ថិភាពខ្លួននៅក្នុងឆាកនយោបាយផង(។)ក្នុងគោលដៅកម្មវិស័យរួមគ្នានេះ,ក្រុមទាំងពីរនេះបានធ្វើការសំរេចចិត្ត
ដោយអាថិកំបាំង,ចូលរួមការបោះឆ្នោតទោះបីគ្មានវត្តមានលោកសមរង្ស៊ី,និងការកែទម្រង់គណៈកម្មការត្រួតត្រាការ
បោះឆ្នោតក៏ដោយ,ដោយខ្លួនដឹងច្បាស់ពីអ្នកនាំសារលោកហ៊ុនសែន,ថាលោកហ៊ុនសែនមិនអនុញ្ញាតឲលោកសមរង្ស៊ី
ចូលស្រុកដើម្បីចូលរួមបោះឆ្នោតនាឆ្នាំ២០១៣។ហេតុនេះ,បានជាគេមិនព្រមរំលាយគណបក្សរបស់ពួកគេបញ្ចូលទៅក្នុង
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ,ហើយនាំគ្នាជ្រើសតាំងដោយខ្លួនឯកលោកសមរង្ស៊ីជាប្រធានគណបក្សថ្មី(។)បើលោកសមរង្ស៊ីធ្វើ
ពហិការ,រឿងនោះជារឿងលោកសមរង្សីនិងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតែប៉ុណ្ណោះឯង,មិនមែនជាបញ្ហារបស់គណបក្ស
សមរង្ស៊ី,និងសិទ្ធិមនុស្សនោះឡើយ(។)លោកសមរង្ស៊ីយល់ពីឧបាយកលនេះ,តែវាហួសពេលវេលានឹងមានប្រតិកម្ម
ប្រឆាំងនឹងអំពើនេះ,ព្រោះទី១.ខ្លួនគ្មានកម្លាំងនយោបាយពិតនៅក្នុងស្រុកដើម្បីធ្វើសម្ពាតទៅលើឧបាយកលរបស់
សមមិត្តរបស់ខ្លួន,ទី២.បើមានប្រតិកម្មដាក់ទប់រឿងនេះ,វានាំឲគេមើលឃើញទំនាស់ផ្ទៃក្នុងរបស់គណបក្សសមរង្ស៊ី,
ព្រោះជាទង្វើមួយដែលខ្មែរយើងតែងនិយាយថា”ស្តោះទឹកមាត់លើទ្រូងខ្លួនឯង”។
ប៉ុន្តែលោកសមរង្ស៊ីសាកល្បងដែរ,ស្វែងរកឥទ្ធិពលលោកក្នុងគណបក្សសមរង្ស៊ី,ដោយដាក់ពាក្យសូមលាលែងពីដំណែងប្រធាន
គណបក្សសមរង្ស៊ី,ដោយសង្ឃឹមថានឹងមានអ្នកក្របខណ្ឌគណបក្សសមរង្ស៊ីលាលែងពីបក្សសមរង្ស៊ីមកចូករួមក្នុងគណបក្ស
សង្គ្រោះជាតិ(។)ចំណង់នេះមិនមានលទ្ធផលហុចឲលោកសមរង្ស៊ីនោះឡើយ(។)ដើម្បីមុខមាត់លោក,លោកសមរង្ស៊ីត្រូវបង្ខំចិត្ត
រស់ក្នុងសភាពចាញ់កលគេ,និយាយក៏មិនចេញដែរ(។)យើងឃើញច្បាស់,នៅពេលលោកអូបាមាមកធ្វើទស្សនាកិច្ចនៅដំបន់
អាស៊ីដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំអាស៊ៀន(ASEAN)លោកសមរង្ស៊ីឥតអាចដើរតួនាទីជាមេដឹកនាំអ្នកប្រឆាំងខ្មែរតែមួយនឹងរបប
ចោម័ទនៅភ្នំពេញបាននោះឡើយ(។)ឧទាហរណ៏ជាក់ស្តែង,លោកសមរង្ស៊ីត្រូវបង្ខំចិត្តធ្វើជាហត្ថលេខី,ជាមេគណបក្សថ្មីមួយ
ទៀត,ជាមួយលោកកិមសុខា,និងគង់គាំ,ដែលជាមេគណបក្សសិទ្ធិមនុស្ស,និងសមរង្ស៊ីឥតលោកសមរង្ស៊ី(។)ក្នុងសភាពនេះនាំ
សហរដ្ឋអាមេរិកគេលែងយល់អ្វីទាំងអស់លើយុទ្ធសាស្ត្ររួបរួមរបស់លោកសមរង្ស៊ី(រួមគ្នាពីរ,ចូលតែមួយ,បែជាចេញបីទៅវិញ),
មិនតែប៉ុណ្ណោះ,គេមានការសង្ស័យទៅលើលក្ខណៈជាប្រជាធិបតីនៃរបៀបតែងតាំងលោកសមរង្ស៊ីជាប្រធានគណបក្ស
សង្គ្រោះជាតិទៅទៀត,ហើយគេមិនដឹងថាលោកសមរង្ស៊ីចង់ធ្វើអ្វីនោះឡើយ។
ឩប-សង្ហា
គ្រប់ខ្មែរ អ្នកប្រឆាំងនឹង របប ក្រុងភ្នំពេញ បច្ចុប្បន្ន ត្រូវសួរជា សំនួរថា តើ ខ្លួន ចាត់ទុក របប ក្រុងភ្នំពេញ ដែល មាន ហ៊ុន សែន ជា មេដឹកនាំ ជា សត្រូវ របស់ជាតិ ឬ ជា គូប្រឆាំងនយោបាយ ? ព្រោះ ចម្លើយនឹង សំនួរនេះ វា ជា កំណត់ នៃប្រតិបត្តិ (action) ដែល ខ្លួន ត្រូវធ្វើ ទល់មុខនឹង របប ចោរម័ទ (kleptocratie) នេះ។ ១. ប្រសិនបើ អ្នកប្រឆាំង ទុក របប ចោរម័ទនេះ ជា សត្រូវរបស់ជាតិ, ខ្លួន ត្រូវធ្វើ ប្រតិបត្តិ ប្រឆាំង របស់ខ្លួន បែបបដិបក្ខភាព (antagonisme)។ បដិបក្ខភាពនេះ ជា សង្គ្រាម នយោបាយ។ បើ ជា សង្គ្រាម នយោបាយ គឺ មាន សត្រូវនយោបាយ ចេញមុខ ដែល ខ្លួន ចាំបាច់ ធ្វើ ការប្រឆាំង ចេញមុខ ក្នុង តួនាទីខ្លួន ជា បដិបក្ខពិត ប្រាកដ។ ២. តែ បើ ខ្លួន ចាត់ទុក របប ចោរម័ទនេះ ជា គូរប្រឆាំងនយោបាយ, ខ្លួន ត្រូវធ្វើ ប្រតិបត្តិ របស់ខ្លួន បែប ជំទាស់ គ្រប់ សកម្មភាព នយោបាយណា របស់គូប្រឆាំង ដែល ខ្លួន យល់ឃើញ ថា វា អាច នាំ ផល អាក្រក់ ដល់ជាតិ ឬ បែប ចូ
គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
ប្រភេទអ្នកសីហនុនិយម
យើងអាចសួរជាសំណួរមួយថាៈ”តើយើងអាចជឿបានទេ,ថាអ្នកសីហនុនិយម,ជាសត្រូវនឹងរបបផ្តាច់ការនៅភ្នំពេញ?”
គួរដឹងជាមុនដែរថា,អ្នកណាជាអ្នកសីហនុនិយម?
អ្នកសីហនុនិយមមានច្រើនប្រភេទ៖
១.ជាវង្សត្រកូលស្តេច,មានក្សត្រ,ក្សត្រី,មានចិត្តស្រឡាញ់ស្តេចសីហនុ,ដែលគេទុកជាវរៈបីតារបបរាជានិយម,ជាអ្នក
មានគុណដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់សំរាប់រាជវង្ស,ធ្វើការតស៊ូដើម្បីប្រត្យាស្ថាបនារបបរាជានិយម,ក្រោយពីត្រូវគេបានរំលំចោលអស់
រយៈពេល១៨ឆ្នាំ(១៩៧៥ដល់១៩៩៣).សេចក្តីស្រឡាញ់ជាសេចក្តីស្រឡាញ់ជាធម្មជាតិ,ព្រោះជាសេចក្តីស្រឡាញ់ឈរលើ
មនោសញ្ចេញនាជាប់ជំពាក់នឹងគ្រួរសារសំរាប់ប្រយោជន៏គ្រួរសារ(។)បើសិនណា,មានស្តេចណាមួយមិនជាអ្នកសីហនុ
និយម,ក្នុងកាលៈទេសៈប្ចុប្បន្ននេះ,ច្បាស់ជាយើងមានការងឿងខ្ញល់ទៅវិញទេ(។)អ្នកសីហនុនិយមប្រភេទនេះ,យើង
ចាត់ទុកជាអ្នកសីហនុធម្មតា,គ្មានអ្វីជាការប្លែកនោះឡើយ។
២.ជាជនស្រឡាញ់សីហនុដាច់ខាត,កើតចេញពីទឹកចិត្តតែម្តង,ហើយឥតដែលបានលើកយកគុណសម្បត្តិ,និងគុណ
វិបត្តិស្តេចសីហនុមកពិចារណារកការពិតនោះឡើយ(។)ចំពោះអ្នកសីហនុនិយមប្រភេទនេះ,ជាអ្នករាជានិយម,និយម
សីហនុ,ចាត់ទុកសីហនុជាមនុស្សដ៏ប្រសិទ្ធិ,ស្មើនឹងអាទទេព(។)ចំពោះយើង,ធាតុស្រឡាញ់បែបបនេះ,ជាសេរីភាពរបស់
បុគ្គលនិមួយៗ,ដែលឥតមាននរណាជ្រៀតជ្រែងក្នុងទឹកចិត្តគេបាននោះឡើយ។
៣.ជាអ្នកសីហនុនិយមតាមកាលទេសៈ,គឺនៅពេលណាសីហនុអាចរកប្រយោជន៏ឲគេបាន,ឬប្រយោជន៏សីហនុនិងគេ
មានទិសដៅដូចគ្នា(។)ជនប្រភេទនេះជាអ្នកកាលានុវត្តនិយម,ដាក់ប្រយោជន៏ខ្លួនដែលជាប្រយោជន៏ឯកជនជាធំ,
ដូចបុរាណភាសិតថ្លែងថា”ឆ្អិតក្បាលស៊ីក្បាល,ឆ្អិតកន្ទុយស៊ីកន្ទុយ”(។)ចំពោះយើងធាតុស្រឡាញ់បែបនេះ,ជាធាតុបោក
ប្រាស,ជាធាតុក្បត់,ដែលអាចនាំឲមានគ្រោះថ្នាក់ដល់សីហនុផង,ដល់ខ្លួនឯងផង,ព្រោះលទ្ធផលបោកប្រាស,និងក្បត់,
តែងតែបង្កើតភាពចង្រៃជានិច្ចដល់អ្នកប្រព្រឹត្ត។
៤.អ្នកសីហនុនិយមសំរាប់ប្រឆាំងនឹងសត្រូវនៃគំនិតរបស់ខ្លួន,គឺថាបើសត្រូវនៃគំនិតរបស់ខ្លួនមិនចូលចិត្តសីហនុ,គឺ
គេនិយាយផ្ទុយដោយឥតគិតពិចារណាអ្វីនោះឡើយ,និយាយបែបណាឲតែបានផ្ទុយនឹងសំដីអ្នកដែលខ្លួនមិនចូលចិត្ត
តែប៉ុណ្ណោះ(។)ជនប្រភេទនេះ,ជាជន”អញនិយម”,គឺមានតែអញចេះម្នាក់ឯង,គឺចេះមហាចេះ,អ្វីដែលខ្លួនមិនដឹង,ក៏
ចចេសថាខ្លួនចេះដែរ(។)ជនបែបនេះមានគំនិតមើលងាយគេជានិច្ច,មិនចូលចិត្តស្តាប់គំនិតគេទេ,បើនៅក្នុងទី
ប្រជុំវិញ,តែងតែប្រឆាំងនឹងគំនិតគេទាំងទទឹងទិស,គ្មានដឹងមុខក្រោយ(។)ជាជនឆាប់រំភើបផង,ឆាប់ខឹងផង,ឲតែ
គេនិយាយអ្វីមួយ,តែងតែនឹកថាគេនិយាយឲខ្លួន,រួចឆ្លើយតបនឹងគេដោយកំហល់ដូចជាមនុស្សមាន”មានៈហឹន
ភាព”,ពាក់មុខយក្សស្រែងឲតែបានឆ្នេះគេ(។)ជនប្រភេទនេះអាចក្លាយជាសត្រូវនឹងសីហនុបានងាយណាស់,នៅពេល
ណាខ្លួនបានធ្វើសហប្រតិបត្តិការជាមួយសីហនុក្នុងឋានៈជាសហការីក្នុងកិច្ចការអ្វីមួយ,ព្រោះខ្លួនតែងតែងតែគិតជា
និច្ចក្នុងចិត្តថាមានតែអញទេជាអ្នកចេះ,តែក្នុងសតិពិតរបស់ខ្លួនវិញមានភាពផ្ទុយជាអ្នកមាន”មានៈហឹនភាព”(។)
បដិវាទកម្មនេះហើយ,ដែលនាំឲមនុស្សក្លាយជា”ជនអាក្រក់”តែម្តង។
៥.ជាអ្នកសីហនុនិយមមាននៅក្នុងអនុស្សាវរីយ៍ស្រាល់យកតែល្អ,គឺអ្វីដែលខ្លួនធ្លាប់រស់សប្បាយក្នុងរយៈពេលមួយដែល
បានផ្សប់រួចស្រេចក្នុងសតិដ៏មានភាពលើសលុបមួយ(paroxysme),នាំឲសតិខ្លួនឈប់បញ្ចូលរូបភាពអ្វីផ្សេងទៀតក្នុង
សតិរបស់ខ្លួន(។)ជនប្រភេទជា”ទត្តបុគ្គល”,គឺជាអ្នកគិតតែខ្លួនឯង,រស់នៅក្នុង”ពេលវេលានៅមួយកន្លែង(ឋិតវន្ត)”,
គឺថាបើសតិខ្លួនបានថតរូប”ភាពល្អ”,ឬ”ភាពអាក្រក់”រួចហើយ,អនុស្សាវរីយ៍នោះ,លែងកម្រើកក្នុងសតិខ្លួនអស់មួយ
ជាជីវិត,បើសិនណាជននោះមិនរកវិធីព្យាបាលរោគតាម”តិកិច្ជា”(thérapie)នោះទេ(។)ជាជនមានរោគសតិឥតដឹង
ខ្លួន,រស់នៅក្នុងពិភពពីរដាច់គ្នា,និងផ្ទុយគ្នាស្រឡេះ,គឺពិភព”អនុស្សាវរីយ៍”,និងពិភព”របស់ពិត”,អ្វីដែលគេគិតឬ
និយាយ,តែងតែផ្ទុយពីអនុស្សាវរីយ៍របស់គេជានិច្ច,ដែលវាក្លាយទៅជាសតិមានភាពលើសលុបរួចស្រេចទៅហើយ។
ជាពិសេសទៅទៀតអ្នកសីហនុនិយមក្នុងភេទទី៥នេះ,គេនាំគ្នាបង្កើតទ្រឹស្តីដ៏ងងឹតមួយ,គឺ”ដើមឈើមួយពុំអាចបិទ
បាំងព្រៃមួយបាននោះទេ(។)ក្នុងទ្រឹស្តីដ៏ចម្លែកនេះ,គឺគេចង់និយាយថា”សីហនុរបញ្ជឲបាញ់អ្នកស្នេហាជាតិ,ឬអ្នក
គ្មានកំហុសពីរបីនាក់,ទង្វើនេះពុំអាចបិទបាំងអំពើល្អដែលសីហនុបានធ្វើនោះឡើយ(។)ប៉ុន្តែពួកជនទាំងនោះនាំគ្នា
ផ្តន្ទាទោសដល់ហ៊ុនសែនដែលវាបានលើកទឹកចិត្តដល់កូនចៅវាឲសម្លាប់អ្នកស្នេហា(។)យើងឃើញថាពួកអ្នកសីហនុ
ប្រភេទនេះ,ទុកការសម្លាប់មនុស្សពីរបីនាក់,ជារឿងធម្មតាមួយតែប៉ុណ្ណោះ,មិនខុសគ្នានឹងពួកខ្មែរក្រហមនោះឡើយ។
ម្យ៉ាងមួយទៀត,ពួកជនទាំងនោះមានជំនឿមួយទៀត,ដែលយើងមិនដែលគិតស្មានដល់ថាអាចមានក្នុងគំនិតអ្នក
ចេះដឹងបាន,គឺថាគេនិយាយថា”ដោយសាស្នាដៃសីហនុបានជាគេបានរៀនសូត្រមាឆនចំណេះ,ហើយអាចមានសញ្ញា
ប័ត្រមួយសំរាប់ជីវិតគេ”(។)ពួកនេះភ្លេចគិតថាវិស័យសិក្សាធិការជាតិ,ជាករណីកិច្ចចាំបាញ់ដែលអ្នកដឹកនាំត្រូវធ្វើ,
មិនមែនជាអំណោយនោះឡើយ(។)និយាយបែបនេះភ្លេចគិតទៅទៀតថាសញ្ញាប័ត្រដែលខ្លួនបានទទួលជាការខិតខំ
របស់ខ្លួនសុទ្ធសាត,មិនមែនជាស្នាដៃរបស់អ្នកដទៃណាមួយឡើយ(។)យើងឮសំដីទាំងអស់នេះ,យើអាចសនិ្នដ្ឋានបាន
ថា,អ្នកសីហនុប្រភេទនេះ,ជា”ទត្តបុគ្គល”,ឲតែអញមានបានអ្វីមួយសំរាប់ជីវិតដែលមានកំរិតរយៈពេលមួយ,អាណា
ស្លាប់ក៏បានដែរ។
គួរឲអនិច្ចាណាស់សំរាប់ជាតិខ្មែរ!
ឩប-សង្ហា
គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
ពន្ធុធាតុនៃនយោយបាការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក
លោកប្រធានាធិបតី,បារ៉ាក់អូបាម៉ា(BarakObama),កាលពីថ្ងៃទី៦វិច្ជិកា២០១២,ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋអាមេរីកាំង
ជ្រើសរើសជាថ្មី,ក្នុងតំណែងជាប្រធានាធិបតី,សំរាប់អាណត្តិទី២,ដែលជាអណត្តិចុងក្រោយរបស់លោក,ដោយអនុលោម
ទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញអាមេរីកាំង។
យើងអាចចោទជាសំណួរថា,តើអាចមានអ្វីផ្លាស់ប្តូរក្នុងនយោបាយការបរទេសរបស់សហរដ្ឋអាមេរីកក្នុងអាណត្តិទី២
របស់លោកអូបាម៉ា(?)ដើម្បីឆ្លើយនូវសំណួរនេះ,យើងគួរស្វែងដឹងអំពី”ពន្ធុធាតុ”(ADN)របស់សហរដ្ឋអាមេរីក,តើមាន
បែបណា(?)”ពន្ធុធាតុ”(ADN)នោះ,បើនិយាយឲស្រួលយល់គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីការស្វែងដឹងអំពី”ទំនៀមទម្លាប់”
(Mœurs)នៃនយោបាយការបរទេសនៃសហរដ្ឋអាមេរីកក្នុងវិស័យទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនោះឯង។
យើងដឹងថា,សហរដ្ឋអាមេរីកជាមហាអំណាចតែមួយគត់ក្នុងពិភពលោកដែលមានលទ្ធភាពអាចធ្វើអន្តរាគមន៏
យោធាក្នុងពិភពលោក,ដោយឥតចាំបាច់ពឹងពាក់ប្រទេសណាមួយឡើយ(។)អនុភាពសហរដ្ឋអាមេរីក,មិនត្រឹមតែ
មានក្នុងវិស័យយោធានោះឡើយ,វាមានស្ទើតែគ្រប់វិស័យ,ដែលគេតែងសម្គាល់អនុភាពរបស់វាក្នុងរូបភាពបីយ៉ាងគឺ៖
អេប៉ូល(Apple),ហូលីវូត(Hollywood),និងហាវារដ៏(Harvard)។
រួមសេចក្តីមកគឺ,បច្ចេកទេសជាន់ខ្ពស់ផ្នែកការឲដំណឹងរហ័ស,វប្បធម៍ប្រជាករ,និងឧត្តមការសិក្សា(។)រូបភាពទាំងបីនេះ
បានជ្រាបក្នុងសតិប្រជាពលរដ្ឋក្នុងពិភពលោក,ហើយគេតែងទុកជាយោងសំរាប់សម្គាល់ភាពទំនើប,និងជឿនលឿនរបស់
សង្គមនិមួយៗក្នុងសាកលលោកនេះ(។)តើឥទ្ធិពលនេះកើតមកពីសហរដ្ឋអាមេរីកធ្វើនយោបាយចក្រពនោះឫ?
យើងដឹងថាក្នុងនយោបាយការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរីក,មាន”ពន្ធុធាតុ”(ADN)ពីរផ្ទុយគ្នាគឺ,ធាតុជា”សារហារីនិយម”,
(Messianisme),និងធាតុជា”ឯនិយម”(Isolationnisme)។
តាមលោកអាឡាំងម៉ាំង(Alain Minc-l’âme des nations ),នយោបាយវិទូបារាំង,លោកសរសេរថា៖
បើនិយាយអំពី”សារហារីនិយម”(Messianisme),សហរដ្ឋអាមេរីកមានមនោសញ្ចេញនាជាអ្នកសង្គ្រោះសត្វលោក,
(L’arche,de,Noé),តាមបញ្ចារបស់ព្រះ,ពីគ្រោះថ្នាក់ទឹកជំនន់មួយដែលនឹងមានកើតឡើង(។)ជាប្រជាជាតិមួយ,យោង
តាមការយល់ឃើញរបស់លោកសេវវែសុន(Jefferson),មានជំនឿថាខ្លួនអាចនឹងបង្កើតឋានសួគ៍ក្នុងឋានមនុស្ស,ដែល
ជាស្នាដៃរបស់មនុស្ស(លើកលែងតែពួកមនុស្សខ្ញុំគេ)មានបេសកកកម្មជាអារ្យធម៍ដែលមានជាប់ជាមួយ”វាសនា
ពិសេស”ក្នុងករណីយកិច្ចបង្កើតពិភពលោកថ្មីមួយដែលមានពាណិជ្ជកម្ម,និងសេរីភាពរបស់បុគ្គលនិមួយៗជាគ្រិះ
របស់សង្គមមនុស្ស(។)បើយោងតាមសំដីដ៏ឆ្មើមួយរបស់លោកអាដាមរ៏(Adams),សហរដ្ឋអាមេរិកត្រូវបញ្ញេញគុណ
សម្បត្តិខ្លួនពេញលេញដើម្បីឲប្រទេសឯទៀតយកប្រទេសខ្លួនជាគំរូតាមសមានចិត្តរបស់គេ។
តែបើនិយាយអំពីធាតុជា”ឯនិយម”(Isolationnisme),សហរដ្ឋអាមេរិកមានបំណងការពារអ្វីដែលខ្លួនបានបង្កើត
ឡើងដែលនាំឲប្រេទេសខ្លូន,តាមសំដីរបស់លោកវាស៊ីនតុន(Washington)”ក្នុងពេលមួយប្រទេសយើងនឹងក្លាយជា
មហាអំណាចមួយដែលគ្មាននរណាមួយអាចនឹងធ្វើឲយើងខ្លាចបាននោះឡើយ”(។)តែការចែកដាច់អំណាចរវាង
ប្រធានាធិបតី,និងសភា(Congrès)អាចនាំឲសហរដ្ឋអាមេរិកគ្មានមហិចិ្ជតានយោបាយ,គ្មានទម្លាប់ជាប្រពៃណីក្នុង
វិស័យយោធា,និងមិនព្រមឈរក្នុងជួរ(។)តាមការយល់ឃើញដោយទាញយកឧទាហរណ៏ដែលមានកើតឡើងក្នុងទ្វីប
អឺរុប,មើលឃើញថារបៀបបែងចែកអំណាចរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកគឺឈរលើការការពារប្រយោជន៏ផ្ទាល់របស់សហរដ្ឋ
អាមេរិកជាធំ(។)មនោសញ្ចេញនេះកើតមានឡើងតាំងដើមដំបូងនៃប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក,ដោយសារ
ប្រទេសខ្លួនមានការសម្ពាតដោយការសងសឹកពីសំណាក់ទ្វីបអឺរុប(។)ការមិនទុកចិត្តលើទ្វិបអឺរុបនេះ,នាំបង្កើតជា
លទ្ធិនយោបាយមួយក្នុងកំឡុងឆ្នាំ១៨៨២៣មានឈ្មោះថាលទ្ធិមុងរូ(Monroe),លទ្ធិនេះជាការបង្ហាញជាដំបូងនូវការ
មិនព្រមរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកគ្រប់ការប៉ុនប៉ងជាថ្មីរបស់ប្រទេសក្នុងទ្វីបអឺរុបណាមួយ,ចង់បង្កើតអាណានិគមនៅ
លើទឹកដីអាមេរិកទាំងពីរ(អាមេរិកខាងជើងនិងអាមេរិកឡាទិន,ឬខាងត្បូង)។
សហរដ្ឋអាមេរិកចាត់ទុកអន្តរាគមន៏ប្រទេសអឺរុបក្នុងអឌ្ឍគោលបស្ចឹម(L’hémisphèreOuest)ជាអំពើឈ្លានពាន
មកលើសហរដ្ឋអាមេរិកតែម្តង(។)ក្នុងលទ្ធិមុងរូ(Monroe)នេះហើយ,ដែលសហរដ្ឋអាមេរិកបានធ្វើការគំរាមទៅលើព្រះ
ចៅណាប៉ូលេអុងទី៣(Napoléon3)ក្នុងសង្គ្រាមប្រទេសបារាំងជាមួយប្រទេសមិញសិក(Mexique)នៅលើទឹកដីមិញសិក,
ដែលឋិតនៅក្នុងអឌ្ឍគោលបស្ចឹម(។)ការគំរាមនេះបានបង្ខំឲព្រះចៅណាប៉ូលេអុងទី៣ដកកងទ័ពបារាំងចេញពីប្រទេស
មិញសិកដោយអាម៉ាស់មុខយ៉ាងខ្លាំង។
បើយើងធ្វើការសង្ខេបសំណេររបស់លោកអាឡាំងមុំាង,យើងអាចសន្និដ្ធានបានថានយោបាយការបរទេសសហរដ្ឋ
អាមេរិកមានលក្ខណៈពីរផ្ទុយគ្នាស្រឡះ៖
សំរាប់អំណាចនីតិប្រតិបត្តិៈ
គេតែងមានមហិច្ជិតាជួយការពារអ្នកស្រឡាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងពិភពលោកដោយប្រើកម្លាំងយោធាឬកម្លាំង
នយោបាយចេញមុខ,ទប់ទល់នឹងការគំរាមកំហែងកម្លាំងណាមួយមកលើអ្នកស្រឡាញ់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
តែសំរាប់អំណាចនីតិបញ្ញតិវិញៈ
គេតែងតែមានការប្រុងប្រយ័ត្នជានិច្ច,ក្នុងការប្រើកម្លាំងយោធាក្តី,នយោបាយក្តី,របស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្រៅពីទឹកដី
របស់គេ(។)នៅពេលណាគេយល់ឃើញថាអន្តរាគមន៏របស់គេអាចនាំនូវផលមិល្អដល់គេ,គេឥតមានការរួញរាបង្ខំឲរដ្ឋាភិបាល
គេ,បញ្ជប់អន្តរាគមន៏នោះភ្លាម។
ដូច្នេះ,នយោបាយការបរទេសសហរដ្ឋអាមេរិកជានយោបាយមួយហាក់បីដូចជាផ្ទុយគ្នា(oxymoron)រវាងប្រធានាធិបតី,
និងសភាទាំងពីររបស់សហរដ្ឋអាមេរិក។
យើងអាចយកឧទាហរណ៏សង្គ្រាមអាមេរិកាំងនៅកូរ៉េ,និងវៀតណាមមកបង្ហាញពីនយោបាយអាមេរិកកាំង,ក្នុងការ
ប្រយុទ្ធចេញមុខការពារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យប្រឆាំងនឹងលទ្ធិកុម្មុយនិស្ត,ដោយសួរជាសំណួរថា,ហេតុអ្វីបានជាមាន
ប្រសិទ្ធិភាពនៅប្រទេសកូរ៉េ,ហើយបរាជ័យនៅវៀតណាម?
សង្គ្រាមនៅវៀតណាម,ជាសង្គ្រាមមួយដែលមានមតិអន្តរជាតិភាគច្រើនយល់ឃើញថាជាសង្គ្រាមអយុត្តិធម៏សំរាប់ប្រជាជន
រៀតណាមដោយសារអំពើអាស្រូវរបស់របបសេង៉ុង(Saigon)ដែលនាំប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកកាំងឈប់គាំទ្រអន្តរាគមន៏យោធា
របស់ខ្លួននៅវៀតណាម,ទោះបីជាអន្តរាគមន៏ឋិតនៅក្នុងបេសកកម្មយក”អំបើល្អប្រឆាំងនឹងអំពើអាក្រក់”ក៏ដោយ(។)នៅពេល
មួយមារយាទសម្ពន្ធមិត្រ,វាអាប់អោនជាងសត្រូវទៅទៀត,ទោះបីរដ្ឋាភិបាលខំលើកពីគុណប្រយោជន៏នយោបាយអាមេរិកាំងក្នុង
សង្គ្រាមនោះបែបណាក៏ដោយ,ក៏ពុំអាចឈ្នះមនោសញ្ចេញនាមតិសាថារណៈប្រឆាំងនឹងសង្គ្រាមនោះបានដែរ។
ហេតុនេះឯងបានជាអាមេរិកកាំងដកខ្លួនចេញពីសង្គ្រាមនៅវៀតណាមក្នុងពេលនោះ។
ជាការអភ័ព្ធណាស់,ប្រទេសខ្មែរយើងក្នុងសង្គ្រាមសាធារណរដ្ឋខ្មែរប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានកងទ័ពវៀតណាមកុម្មុយនិស្ត,ដែល
មានខ្មែរក្រហមជាបរិវា,ទទួលថ្មបាក់ពីអំពើអាស្រូវរបបវៀតណាមខាងត្បូង,ដែលនាំឲមតិអន្តរជាតិ,និងមតិសាធារណៈអាមេរិកាំង,
ឥតគាំទ្រសង្គ្រាមការពារបរិបូរភាពទឹកដីខ្មែរ,និងកសាងរបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីនៅកម្ពុជា(។)មតិសាធារណៈអាមេរិកាំងតែង
ទុកសង្គ្រាមនៅស្រុកខ្មែរក្នុងចន្លោះឆ្នាំ១៩៧០,ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥,ជាការបន្តសង្គ្រាមអាមេរិកាំង,និងវៀតណាមខាងត្បូងនៅស្រុកខ្មែរ
តែប៉ុណ្ណោះ។
ហេតុនេះហើយបានជារបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរ,ចំពោះមតិសាធារណៈអាមេរិកាំងគេចាត់ទុករបបថ្មីនេះជារបបមួយងាយ
ស្រួលនឹងរំលាយឲក្លាយជាធូលី(régime,friable),នាំឲរបបសាធារណរដ្ឋខ្មែរមានរូបភាពជារបបទន់ខ្សោយជាទីបំផុត
តាំងពីមានកំណើតកើតឡើងមកម្លេះ(régime,anémiée),ដែលជារបបក្រិនលែងប្រែប្រួលកើត(un,régime,sclérosé)។
សួរថាតើសហរដ្ឋអាមេរិកជាប្រទេសចក្រពត្រឫ?
ដូចយើងបានបញ្ចាក់ខាងលើរួចហើយថា,អំណាចចក្រសហរដ្ឋអាមេរិកបច្ចុប្បន្ន,គឺមិនមែនឋិតនៅលើការគ្រប
សង្កត់ពិភពលោកក្នុងផ្នែកយោធានោះឡើយ,អំណាចចក្រនោះគឺឋិតក្នុងផ្នែកនយោបាយ,សេដ្ឋកិច្ច,ពាណិជ្ជកម្ម,
បច្ចេកទេស,គមនាគមន៏(médiatique),នឹងវប្បធម៍(។)អំណាចចក្រនេះជាលទ្ធផលរបស់របៀបអប់រំ,ដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់មួយ
របស់មហាវិទ្យាល័យ(systèmeuniversitaire),ដែលឥតអាចប្រៀបធៀបបាន,ដែលជារបៀបអប់រំមួយ,នាំបង្កើតក្នុង
សតិយុវជនអាមេរិកាំង,នូវគំនិតប្រជាធិបតេយ្យសេរី,សេរីភាព,សមភាពរវៀងប្រជាពលក្នុងសកលលោក(។)របៀប
អបរំនេះហើយដែលពុំអាចជំរុញសហរដ្ឋអាមេរិកឲក្លាយជាប្រទេសចក្រពត្របាននោះឡើយ។
រួមសេចក្តីមក,ក្នុងអណត្តិទី២របស់លោកអូប៉ាមា,គ្មានអ្វីនឹងផ្លាស់ប្តូរគួរឲកត់សំគាល់នោះឡើយក្នុងនយោបាយការបរទេស
សហរដ្ឋអាមេរិក។
សេចក្តីសន្និដ្ឋានៈ បើចង់ឲគេជួយ,លុះត្រាតែយើងមានមារយាទផងដែរ!
ឩប-សង្ហា
គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ
សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិនៅតែជាបញ្ហាមួយដ៏សំខាន់ក្នុងបច្ចុប្បន្ន,ក៏ដូចមានក្នុងអនាគតកាលនៅក្នុងប្រទេស
ណាមួយដែលគ្មាននីតិរដ្ឋពិតប្រាកដ,និងគ្មានអភិវឌ្ឍន៏មួយដែលស្របតាមការត្រូវការពិតរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ(។)បញ្ហា
នេះរឹតតែកាន់តែជាបញ្ហាពិបាករបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងប្រទេសមួយដែលមានសង្គ្រាមស៊ីវឹល,នឹងសង្គ្រាមជាមួយប្រទេសដ៏
ទៃទៀត(។)បើយើងលើកយកប្រទេសដែលគេយកគោលលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាមាគ៍ាសំរាប់ការដឹកនាំប្រទេស,បញ្ហា
សេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិមិនមែនជាបញ្ហានយោបាយនោះឡើយ,បញ្ហានេះគេចាត់ទុកជាបញ្ហាគិតយុត្ត
(Juridique),មានន័យថាគឺតុលាការជាអ្នកមានតួនាទីជាមជ្ឈត្តករ(arbitre)ដោយយកច្បាប់ជាតិជាគោលក្នុងការធ្វើ
ការវិនិច្ជ័យ(។)គេអាចនិយាយ,ឬសរសេរអ្វីបានគ្រប់យ៉ាង,ប៉ុន្តែអ្នកនិយាយ,ឬអ្នកសរសេរនោះត្រូវទទួលការការខុស
ត្រូវចំពោះមុខតុលាការ,គឺថាចំពោះមុខច្បាប់ជាធរមាន,ដែលជាច្បាប់សំរាប់ការពារសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ,
និងការការពារដូចគ្នាដែរនូវជីវិតជាឯកជន(vieprivée)របស់បុគ្គលម្នាក់ៗ,និងនីតិបុគ្គល(personne morale) ។
ជាទួទៅ,ក្នុងប្រទេសនិយមលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ,គេតែងតែមានក្រមករណីយកិច្ចសាស្ត្រ(codededéontologie)សំរាប់
អ្នកសារព័ត៍មាន,និងអ្នកនិពន្ធ(។)ម៉្យាងវិញទៀត,មតិសារណៈក៏មាននាទីជានិយករ(pouvoirrégulateur)សីលធម៍មួយ
ដែរក្នុងពិភពនៃគំនិត(។)ដូចយើងតែងឮគេនិយាយថាៈ”ខ្ញុំមិនឆ្លើយនូវការបបូលនេះទេ,ខ្ញុំទុកជូនមតិសារណៈជន
ធ្វើការវិនិច្ជ័យទៅចុះ”។
ដើម្បីឲសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិអាចប្រព្រឹត្តទៅបានជាធម្មតា,គឺចាំបាច់ត្រូវមានវត្ថុធាតុដ៏សំខាន់បួនយ៉ាង៖
១.ច្បាប់
២.តុលាការឯករាជ,និងចៅក្រមស្មោះត្រង់(intègre)
៣.អ្នកបញ្ចេញមតិប្រកបដោយសីលធម៍
៤.មតិសាធារណៈមានបក្កភាព(maturité) ។
យើងអាចមានច្បាប់ដ៏ល្អមួយពិត,ប៉ុន្តែបើតុលាការគ្មានឯករាជ្យ,ច្បាប់នោះនឹងក្លាយជាឧបករណ៏របស់អ្នកកាន់
អំណាចសំរាប់ធ្វើសម្ពាធទៅលើប្រជាពលរដ្ឋ,ដែលគេឲឈ្មោះថា,អនុគ្តរភាពនៃនីតិវិធីជាគិតយុត្ត(l’hégémoniede
procédurejuridique)។
យើងអាចមានប្រពន្ធតុលាការឯករាជ,តែបើចៅក្រមគ្មានភាពស្មោះត្រង់,ច្បាប់ល្អដែលមាននោះនឹងក្លាយជា
មធ្យោបាយសំរាប់រកលុយរបស់ចៅក្រមនោះហើយ។
យើងអាចមានច្បាប់ដ៏ល្អ,មានប្រពន្ធតុលាការឯករាជ,មានចៅក្រមស្មោះត្រង់,តែបើអ្នកមានសិទ្ធិបញ្ចេញមតិគ្មាន
សីលធម៍,ទោះបីពាក្យបង្កាច់ចេញពីជនឥតសីលធម៍ត្រូវតុលាការផ្តន្ទាទោសតាមច្បាប់យ៉ាងណាក៏ដោយ,យើងត្រូវដឹង
ឲច្បាស់ថាក្នុងសភាពនេះ,ពិតជានឹងអាចមានវិបត្តិអ្វីមួយក្នុងសង្គមជាមិនខាន។
ទីបញ្ចប់,បើសិនជាមតិសាធារណៈគ្មានការយកចិត្តទុកដាក់ចំពោះសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ,ហើយមាន
សត្ថភាពធ្វើការវិនិច្ជ័យតិចតួចពេកលើគ្រប់ដំណឹងដែលគេបានធ្វើការផ្សោះផ្សាយនោះ,គឺយើងដឹងច្បាស់ថាក្នុង
សភាពនេះ,គឺពិតជាបើកទ្វារចំហឲការរំលោភគ្រប់បែបយ៉ាងពីជនជាអ្នកឆ្លៀតទាញគុណប្រយោជន៏ពីកង្វាស់នេះហើយ។
យើងដឹងថាគេច្រើនវាយតម្លៃសមត្ថភាពអ្នកដឹងនាំជាតិតាមកំរិតអត្រាការចូលរួមចំណែកក្នុងកិច្ចការជាតិពី
សំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋ(។)គេច្រើនសង្កេតឃើញថាបើអត្រាមានកំរិតទាប,គឺក្នុងជួរអ្នកដឹងនាំជាតិ,ច្បាស់ជាសំបូរទៅ
ដោយជនល្ងង់ខ្លៅ,ហើយនៅក្នុងសង្គមច្បាស់ជាមានបញ្ញវន្តប្រកាសដោយខ្លួនឯងជាច្រើន,ដែលជាជនរស់ជានិច្ចក្នុង
សេវភាព(servitude)។
រួមសេចក្តីមក,យើងចង់បញ្ចាក់ថា,ប្រទេសខ្មែរយើងបច្ចុប្បន្នគឺឋិតនៅក្នុងស្ថានភាពដែលបានរៀបរាប់ជូនខាង
លើកនេះឯក(។)គួរបងប្អូនខ្មែរយកទៅពិចារណាចុះ៕
ឧប សង្ហា
ឯកសារជាកំណត់ការចងចាំរបស់អ្នកស្នេហាជាតិ
ឈ្នះធ្វើស្តេច ចាញ់ធ្វើសេដ្ឋី
សំបុត្រប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនៅភ្នំពេញធ្លាប់បានចុះផ្សាយក្នុងព្រឹត្តិប័ត្រ”មូលខ្មែរ”,លេខ១៣០,ខែមីនា១៩៩២
យើងចុះផ្សាយសំបុត្រនេះឡើងវិញ,ដោយចង់បញ្ចាក់បង្ហាញថា២០ឆ្នាំកន្លងមកតើស្ថានភាពនៅស្រុកខ្មែរមានអ្វីខុសពីឆ្នាំ
១៩៩២ដែរឬទេ?
ស្ថានភាពនៅដដែល,បូកនឹងយួនរាប់លាននាក់មករស់នៅក្នុងស្រុក,ហើយពួកគេក្លាយជាម្ចាស់ស្រុកខ្មែរ!
ពាក្យស្លោកលោកហ៊ុនសែនបាននិយាយថាឈ្នះធ្វើស្តេចចាញ់ធ្វើសេដ្ឋី(។) គ្រប់ជំនាន់មិនដែលឃើញទាល់តែសោះអំពើ
ពុករលួយ,គ្រប់បែបយ៉ាងនៅភ្នំពេញ,ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកំពុងស្រេកឃ្លាននៅសន្តិភាព,និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស,តែផ្ទុយ
ទៅវិញអំពើពុករលួយគ្រប់ក្រសួងកៀបសង្កត់មកលើប្រជាពលរដ្ឋ,ហើយនាំគ្នាលក់អាគា,និងក្រសួងមន្ទី,ឬក៏រិបអូស
យកផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋ,យកទៅលក់ស្រេចតែក្បាលចិត្តរៀងខ្លួន,ប្រជាពលរដ្ឋរាប់សែននាក់គ្រោះថ្នាក់ទឹកជំនន់,រកតែ
អង្ករច្រកឆ្នាំងគ្មាន,ស្ទើរតែដាច់ពោះស្លាប់,គេយកអំណោយរបស់អង្កាមនុស្សធម៍យកទៅលក់ពេញផ្សារអូឬស្សី,អ្នក
ណាស្លាប់ឯណាក៏ស្លាប់ចុះ,ឲតែគ្រួសារអញ,ប្រពន្ធកូនអញ,និងបក្សពួកអញរស់បានហើយ,រដ្ឋមន្រី្តម្នាក់ៗលក់ដី,លក់ផ្ទះ
លក់មន្ទីចាត់ការរាប់រយគីឡួមាស,គិតទៅកូនខ្មែរកម្មណាស់,គេចពីយួន,មកជួបអាពត,គេចពីអាពត,មកជួប
យៀកកុង(។)មេដឹកនាំរបស់កូនខ្មែរ,ធ្វើនយោបាយសំលាប់ប្រជាពលរដ្ឋ,បង្វែងដានខ្មែរហើយបង្ខំឲកូនខ្មែរបែមក
លុតក្រាបថ្វាយបង្គំសុំរស់ក្រោមបាទជើងគេតទៅទៀត,រហូតហ៊ុនសែនសុំស្តេចធ្វើឪទៀតផង,មែនរាស្ត្រចង់ធ្វើ
ស្តេចណាស់,តែស្តេចមិនមែនចង់ធ្វើរាស្ត្រទេ,គេសម្លឹងឃើញប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដូចសំរាមជាប់បាទជើង,មិនស្មើផង(។)
ខ្លួនឯងថាឲគេធ្វើតាមខ្លួន,គេតវ៉ាខ្លះ,យកគេទៅដាក់គុក,ឬសម្លាប់គេចោល,គមនិតចាស់កំរិលរបៀបនេះវិលត្រ
ឡប់មកគំរៀមគំហែងកូនខ្មែរតទៅទៀតហើយ(។)កូនខ្មែរគេចពីរបបមួយ,មកជួបនឹងរបបមួយ,ឆ្នាំ១៩៥៣វឹលត្រ
ឡប់មកវិញ,ច្បាប់ទំលាប់របស់គេបង្កើតមក,គេមិនបាននាំគ្នាតាមទេ,គេយកទៅទ្រាប់គូតអង្គុយអស់ហើយ,ច្បាប់
គេនៅនឹងបបូរមាត់,គេនិយាយទៅវិញ,ត្រង់ណាទៅហៅថាច្បាប់,អំពើព្រៃផ្សៃលួចប្លន់,កាប់សម្លាប់,យកទ្រព្យសម្បត្តិ,
ចាប់កូនក្រមុំប្រជាពលរដ្ឋយកទៅធ្វើបាប,ឬចាប់កូនស្រីគេយកទៅដាក់គុក,ហើយឲឪពុកម្តាយយកប្រាក់ទៅលស់
យកមកវិញ(។)ពួកអ្នកប្រព្រឹត្តិអំពើរបៀបនេះ,គឺពួកទាហានភ្នំពេញប្រចាំការនៅខេត្តកំពង់ចាមកងពលលេខ៣៣,
និង៣៥,ហើយពួកខ្មែរក្រហម(។)ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរសែនវេទនាណាស់,ឪកំពុងស្រែកទាមទាររកសន្លឹកឆ្នោត,ប្រជាពលរដ្ឋ
ខ្មែរហើបមាតមិរួច,ឬមិដឹងនិយាយប្រាប់នរណាឲជួយខ្លួនទេ(។)ពាក្យថាសន្តិភាពឮរួចហើយតែមិនទាន់បានឃើញ
ទេ។
សេចក្តីអំពាវនាវរបស់ខ្ញុំបាទ,ក្នុងនាមខ្ញុំជាកូនខ្មែរមួយរូបដែរនោះ,សូមបងប្អូនរួមឈាមទាំងអស់នៅខាងក្រៅ
ប្រទេស,ហើយចេះដឹងច្បាប់ទំលាប់ច្បាស់ពិត,ហើយស្គាល់នូវសេចក្តីវេទនារបស់កូនខ្មែរពិតៗ,សូមមេត្តាវឹលមកជួយ
កូនខ្មែរឲបានរួចផុតពីសេចក្តីវេទនានេះផង(។)ខ្ញុំនិយាយនេះគឺរឿងពិត,បើលោក,ឬលោកស្រីបានអញ្ញើញមកស្រុក
យើងតាមជនបទ,ឬស្រុកស្រែចំការដូចរូបខ្ញុំ,ប្រាកដជាអស់លោក,លោកស្រីឈឺក្បាលជាងខ្ញុំទៅទៀត។
សូមបងប្អូនរួមឈាមរបស់ខ្មែរយើងនៅបរទេស,កុំភ្លេចកូនខ្មែរនៅក្នុងប្រទេសដែលកំពុងរងទុក្ខវេទនា។
សូមអរគុណ,ពីកូនខ្មែរមួយរូប,នៅក្នុងប្រទេសខ្មែរ៕
សរសេរដោយខ្មែរអនាមិកម្នាក់
គួរលើកយកមកពិចារណាដែរ
រឿងល្ខោនរបស់ហ៊ុនសែន
លោកហ៊ុនសែនទទួលបញ្ញាពីហាណូយនិងប៉េកាំង,កែនមនុស្ស,និងព្រះសង្ឃមកចូលរួមទុក្ខនៅមុខវាំង,ដែលជាទី
កន្លែងដែលហ៊ុនសែនទុកជាឆាកល្ខោនសំរាប់សំដែងរឿងល្ខោន,មានចំណងជើងថា”ទុក្ខរាស្ត្របាត់បីតាជាតិ”(។)នេះជា
ការសំដែងបង្គ្រប់កិច្ចមួយ,សំរាប់ទាញយកប្រយោជន៏ផ្នែកខាងសីលធម៍សំរាប់យកមុខមាត់បក្សពួកខ្លួន,និងចិនយួន
កុម្មុយនិស្តដែលជាចៅហ្វាយខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ(។)តែហ៊ុនសែនព្រមានដល់ប្រជាពលរដ្ឋ,មិនឲយកឪកាសនេះដើម្បីបង្ហាញ
ទុក្ខរាស្ត្រពិតដែលកើតចេញពី ស្នាដៃស្តេចសីហនុ,និងការដឹកនាំរបស់វា។
ក្នុងរឿងល្ខោននេះ,ហ៊ុនសែនត្រូវបានវិទ្យុ”អាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,និងសម្លេងអាមេរិក”ជួយផ្សាយេចញមុខក្នុង
នាមខ្លួនជាអាយ៉ងរបបចោរម័ទ(ពូកែខាងលួចជាតិ,និងពុករលួយ),ដែលជារបបអាយ៉ងយួន(។)រួមសេចក្តីមកវិទ្យុអាស៊ី
សេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,និងសំឡេងអាមេរិកនេះជាវិទ្យុអាយ៉ងយួន,បំរើផលប្រយោជន៏ចិនយួនកុម្មុយនិស្តនៅលើទឹក
ដីសហរដ្ឋអាមេរិក(។)វិទ្យុអាស៊ីសេរីតែងតែប្រើល្បិចកល,ចៀសវាងផ្សាយមតិខ្មែរណាដែលប្រឆាំងនឹងគំនិតចៅហ្វាយ
ខ្លួន,គឺហ៊ុនសែនដែលជាអាយ៉ងចិន(/)យួនកុម្មុយនិស្ត,ដោយយកលេសថាៈ”ដើម្បីរក្សាសេចក្តីថ្លៃថ្នូរ,យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយ
តែមតិណាដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ”(។)ផ្ទុយទៅវិញវិទ្យុទាំងពីរនេះឥតខ្លាចផ្សាយគ្រប់មតិ,និងសំដី
ហ៊ុនសែនជេរដៀលអ្នកស្នេហាជាតិ,ដែលជាអំពើមួយបំភាន់ដល់មហាជនថាហ៊ុនសែនជាមនុស្សខ្លាំងនិយាយអ្វី,វិទ្យុ
អាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,គេចាក់ផ្សាយជូនភ្លាម(។)វីទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,និងសំឡេងអាមេរិក,ក្លាយជា
ឆាកល្ខោនចិន(/)យួនកុម្មុនិស្ត,សំរាប់លេងល្ខោនដែលមានហ៊ុនសែនជាសមិទ្ធិករផង,និងជាអ្នករៀបចំលេងល្ខោន
ផង(។)វិទ្យុទាំងពីរនេះប្រមាថប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំង,ដែលគេផ្ញើសេចក្តីទុកចិត្តរបស់គេចំពោះខ្លួន,ឲបំរើ”គំនិតសេរី
ភាព”,ដើម្បីរំដោះប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងប្រទេសដឹកនាំដោយរបបផ្តាច់ការ(។)យើងជាខ្មែររងគ្រោះពុំអាចនៅ
ស្ងៀមអង្គុយស្តាប់ការភូតកុហកជារាងរាល់ថ្ងៃរបស់វិទ្យុ”ផ្សាយជាភាសារខ្មែរ”អាយ៉ងយួនកុម្មុយនិស្តនេះបានតទៅ
ទៀតនោះឡើយ,ត្រូវនាំគ្នាស្រែកទាមទារ,តាមសម្លេចបងប្អូនខ្មែរដែលមានសញ្ញាតិអាមេរិកាំង,ប្រើអំណាចខ្លួនជា
ប្រជាពលរដ្ឋអាមេរិកាំង,ដល់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកាំង,សូមឲធ្វើការអង្កេតលើសកម្មភាពវិទ្យុទាំងពីរ,ផ្សាយជាភាសារ
ខ្មែរ,ដែលកំពុងឃ្លាតចេញពីគោលដៅពិតរបស់វិទ្យុ,គឺបំរើសេរីភាពក្នុងគំនិតអព្យាក្រិតចំពោះគ្រប់មិតិដែលជា
មិតិជួយធ្វើអភិវឌ្ឍន៏”លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ”។
ដោយមានជំនួយពីវិទ្យុអាស៊ីសេរី,ផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,ហ៊ុនសែនអាចបង្ហាញភាពឧឡារិកនៃបុណ្យកាន់មរណៈទុក្ខ,ការ
ស្លាប់របស់ស្តេចសីហនុ,ដោយបង្ហាញតាមការផ្សាយទូរទស្សន៏របស់ខ្លួន(ទ.ទ.ជ),ហើយមានវីទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយជា
ភាសារខ្មែរ,ជួយបន្ថែម,ថាមានប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមទុក្ខច្រើនណាស់(។)តែតាមការពិត,អ្នកទាំងនោះជាមនុស្សហ៊ុនសែន
កែនមកដើរតួរាយរងសំរាប់បំរើនយោបាយហ៊ុនសែនដែលជាអាយ៉ងចិន(/)យួនកុម្មុយនិស្តតែប៉ុណ្ណោះ(។)តួរាយរង
ទាំងនោះត្រូវបានគណបក្សវ្រជាជនគេជ្រើសរើសសំរាប់ឲអ្នកសារព័តិមានវិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,យកទៅ
ផ្សាយដោយគ្មានការគិតពិចារណាអំពីកលល្បិចកុម្មុយនិស្ត,នាំឲចាកពីការពិត(។)តែយើងជឿច្បាស់ថាពួកអ្នកយកការឲ
វិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,ដឹងច្បាស់ណាស់ថាអ្វីដែលហ៊ុនសែនកំពុងធ្វើសុទ្ធជាកលល្បិចរកប្រយោជន៏តែប៉ុណ្ណោះ,តែ
ដោយខ្លួនឯងចង់បំរើហ៊ុនសែន,ដើម្បីប្រយោជន៏អ្វីមួយសំរាប់ពួកខ្លួន,ពួកខ្លួនធ្វើមិនដឹងឮ,ពីល្បិចកលហ៊ុនសែន,នាំ
គ្នាផ្សាយតាមសម្លេងទូរទស្សន៏ទ.ទ.ជតែម្តង,ដោយគ្មានការអៀនខ្មាសអ្វីបន្តិចនោះឡើយ(។)នេះហើយពួកខ្មែរបំផ្លាញ
ជាតិខ្លួនឯង!
តែយើងត្រូវកត់សំគាល់ចំណុចមួយ,ថាហ៊ុនសែនវាមានមនុស្សវាសំរាប់ប្រើសំរាប់បំរើប្រយោជន៏វា(។)ត្រង់នេះយើងត្រូវ
ទទួលស្គាល់ថាហ៊ុនសែនមានពឹសយួន(/)ចិនកុម្មុយនិស្តសំរាប់បំផ្លាញជាតិខ្មែរ(។)បើខ្មែរយើងនៅតែនាំគ្នាអង្គុយស្តាប់
វិទ្យុអាស៊ីសេរីផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,ដែលជាវិទ្យុអាយ៉ងហ៊ុនសែន,គឺច្សាស់ជានាំគ្នាអង្គុយស្តាប់រឿងល្ខោនហ៊ុនសែន,និង
ចិន(/)យួនកុម្មុយនិស្តជាពុំខាន(។)ខ្មែរត្រូវហានងើបប្រឆាំងតាមវិធីអហិង្សានឹងអ្វីដែលយើងទុកជាសត្រូវជាតិខ្មែរ(។)
ចំពោះវិទ្យុអាស៊ីសេរី,និងសម្លេងអាមេរិកាំង,ផ្សាយជាភាសារខ្មែរ,មិនមែនជាសម្លេងបំរើ”សេរីភាព”នោះឡើយ,តែផ្ទុយ
ទៅវិញពួកខ្មែរទាំងនោះកំពុងបំរើហ៊ុនសែនចេញមុខតែម្តង(។)ពួកគាត់អាចបំភាន់ខ្មែរបានតែមួយរយៈពេលប៉ុណ្ណោះ,
ប៉ុន្តែពួកគាត់ពុំអាចពំភាន់ខ្មែរគ្រប់ពេលវេលាតាមរឿងល្ខោនរបស់ហ៊ុនសែនឲពួកគាត់,ជាតួរាយរង,លេងនោះបានឡើយ,
ព្រោះល្បិចរបស់ពួកគាត់ជាល្បិចមួយមានលក្ខណៈជា"ល្បិចក្បត់ជាតិ"ដែលពុំអាចលាក់បាំងខ្មែរបានទៀតនោះឡើយ(។)
ការបោកប្រាសខ្មែរថាពួកខ្លួនត្រូវរដ្ឋអំណាចហៅទៅព្រមាន,ជារឿងល្ខោនរបស់ពួកខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ,ព្រោះការកុហកនេះវា
ជាការកុហកមួយមានភាពធំមហិមាឥតអាចនរណាជឿបាននោះឡើយ។
ឩប-សង្ហា
/image%2F0992270%2F20200406%2Fob_f7e776_photoetudiant-4.jpg)
